سند چشمانداز حوزه علمیه قم
«سند چشمانداز حوزه علمیه قم» نقشهراهی ارزشمند برای آینده حوزههای علمیه است که هدف کلان آن، اقامه دین و اعلای کلمه توحید مبتنی بر اجتهاد بر پایه قرآن، سنت نبوی و مکتب اهل بیت (علیهمالسلام) تعریف شده است. این سند، حوزه علمیه را نهادی متعالی و مرجع برای ساخت تمدن نوین اسلامی میداند که مسئولیت تبیین، تعلیم و تربیت، تبلیغ و دفاع از دین را بر عهده دارد. این چشمانداز، افقی روشن را برای تبدیل حوزه به اسوهای مؤثر و پیشرو در عرصه دینمداری ترسیم میکند و به یقین، دستیابی به اهداف آن، جهشی عظیم در اعتلای فرهنگ اسلامی به ارمغان خواهد آورد.
اطلاعات کلیدی سند
- نام رسمی: سند چشمانداز حوزههای علمیه
- سال تصویب: ۱۳۹۴
- نهاد تصویبکننده: شورای عالی حوزه علمیه قم
- دامنه موضوعی: جامع و فراگیر، شامل تبیین و تفسیر، تعلیم و تربیت، تبلیغ و دفاع از دین، استقرار و استمرار حکومت اسلامی، و پایهگذاری تمدن اسلامی در ابعاد فردی، اجتماعی و حاکمیتی.
- سطح سند: کلان (تعیینکننده رسالت، مأموریتها، اهداف و برنامههای حوزه در افق ۱۴۰۴).
محورهای کلیدی و راهبردها
- مرجعیت علمی و تربیتی: حوزه علمیه در افق ۱۴۰۴، مرجع عالی رسمییافته در نظامهای تهذیبی-تربیتی، آموزشی، پژوهشی و تبلیغی دینی خواهد بود.
- تولید علم و نظریهپردازی: توانمندی در تولید و توسعه دانش، بینش و گرایش دینی فرد و اجتماع، همگام با نهضت علمی و جنبش نرمافزاری، و نظریهپردازی و تولید علم در حوزههای مختلف علوم اسلامی-انسانی.
- پشتیبانی از نظام اسلامی و تمدنسازی: پشتیبانی و حمایت از نظام اسلامی در جهت تحکیم و اعتلا و تلاش برای تحقق تمدن اسلامی بر اساس آموزههای قرآن و اهل بیت (علیهمالسلام).
- مقابله با تهدیدات نرم: توانمندی در پیشگیری و مقابله با جنگ نرم جهانی، انحرافات، خرافات و ابزارهای تخریبی دشمنان در عرصه مقابله با دین.
- استقلال مالی و سازماندهی چابک: استقلال مالی و دارا بودن سازمانهای همافزا، هماهنگ، چابک و پاسخگو.
ارتباط با علوم اسلامی
این سند به صورت بنیادین با علوم اسلامی مرتبط است؛ زیرا رسالت حوزهها را “اقامه دین و اعلای کلمه توحید مبتنی بر اجتهاد بر پایه قرآن، سنت نبوی و مکتب اهل بیت (علیهمالسلام)” میداند. از فرصتهای کلیدی این سند برای علوم اسلامی، میتوان به “استنباط، تبیین و تعمیق آموزههای اسلام و مکتب تشیع در عرصههای مختلف علوم و معارف اسلامی به ویژه فقه” و “نظریهپردازی و تولید علم در حوزههای مختلف علوم اسلامی-انسانی” اشاره کرد. سهم علوم اسلامی در تحقق این سند، محوری و تعیینکننده است، چرا که تمام اهداف سند بر پایه گسترش و تعمیق این علوم و دستیابی به “علوم اجتماعی و انسانی مبتنی بر آموزههای وحیانی، در جهت استقرار تمدن جهانی اسلام” است.
پیوند با سایر اسناد مرتبط
این سند به عنوان سند بالادستی و مبنایی، بازخوانی رسالت، مأموریتها، اهداف و برنامههای حوزه را “بر مبنای رهنمودهای حضرت امام (قدس سره)، مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) و مراجع عظام تقلید” ضرورت مضاعف میبخشد. به عبارت دیگر، این سند در امتداد و تجلی بخش نظرات رهبری و مراجع عظام تقلید در قالب یک چشمانداز است و سایر اسناد حوزوی (نظیر نظام جامع آموزش و نظام جامع پژوهش) در ذیل و در راستای تحقق اهداف آن تدوین شدهاند.
نقلقول کلیدی از متن سند
“حوزه علمیه بر مبنای تعالیم قرآن کریم و مکتب اهل بیت علیهم السلام، مسئولیت مهم تبیین و تفسیر، تعلیم و تربیت، تبلیغ، دعوت و دفاع از دین را در راستای اعلای کلمه توحید به عهده دارد”.
کاربردهای عملی یا مصادیق
- پایهگذاری تمدن اسلامی.
- تأمین و تربیت نیروی انسانی برای رفع نیازهای دینی جامعه، نظام اسلامی و حوزههای علمیه.
- ایفای نقش هدایتی در عرصههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نظام.
- توانمندی در پیشگیری و مقابله با جنگ نرم جهانی.
- طراحی و ارائه الگوهای اسلامی پیشرفت در ابعاد گوناگون.
شما میتوانید متن کامل سند را از اینجا مشاهده فرمائيد.
نظام جامع آموزش حوزه علمیه قم
«نظام جامع آموزش حوزه علمیه قم» با هدف تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون تلاشگر و کارآمد تدوین شده است. این نظام آموزشی، بر آن است تا نیروهایی را پرورش دهد که توانایی استنباط، تولید علم در عرصههای اسلامی و انسانی با رویکرد اسلامی، و نقد دیدگاههای مخالف را دارا باشند. چشمانداز این سند، تبدیل نظام آموزشی حوزه به یک مرجع بالنده و پاسخگو در سطح ملی و بینالمللی است. این تحول در نظام آموزشی، زیربنای لازم برای تربیت نسل جدیدی از نخبگان دینی است که بتوانند با اقتدار علمی، راه را برای اعتلای معارف اهل بیت (علیهمالسلام) هموار سازند.
اطلاعات کلیدی سند
- نام رسمی: نظام جامع آموزش حوزههای علمیه
- سال تصویب: ۱۳۹۶
- نهاد تصویبکننده: شورای عالی حوزه علمیه قم
- دامنه موضوعی: تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون، شامل استنباط، تولید علم در علوم اسلامی و انسانی با رویکرد اسلامی، آموزش، پژوهش، تبلیغ، تهذیب و مدیریت.
- سطح سند: موضوعی (متمرکز بر نظام آموزشی حوزه علمیه قم).
محورهای کلیدی و راهبردها
- مرجعیت در تعلیم و تربیت: دستیابی به مرجعیت عالی در تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون مورد نیاز حوزه و نظام اسلامی در عرصههای تربیتی، آموزشی، پژوهشی، مدیریتی و تبلیغی دین.
- توسعه فقه و دروس خارج: توسعهیافتگی در قلمرو دانش فقه به ویژه در فقههای معاصر و برخورداری از دروس خارج متنوع به ویژه موضوعات ناظر به نیازهای روز جامعه.
- آموزش اخلاقمدار و پژوهشمحور: برخورداری از برنامه آموزشی اخلاقمدار و پژوهشمحور برای تربیت طلاب.
- توانمندسازی اساتید و نخبگان: تقویت، تعمیق و بهروزرسانی دانش، اطلاعات و مهارت مدرسان بهویژه مدرسان سطوح عالی و محققان حوزه علمیه.
- گسترش علوم انسانی اسلامی: زمینهسازی برای آموزش علوم انسانی-اسلامی مورد نیاز و مرتبط با رسالت حوزه.
ارتباط با علوم اسلامی
مأموریت اصلی این سند، تربیت طلاب و روحانیون توانمند در “استنباط، تبیین و تعمیق آموزههای اسلام و مکتب اهل بیت (علیهمالسلام) در عرصههای علوم اسلامی بهویژه فقه و فقه حکومتی با رویکرد فقه جواهری” است. این سند همچنین بر “نظریهپردازی و تولید علم در حوزههای مختلف علوم اسلامی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی” تأکید دارد. فرصتهای متعددی برای توسعه علوم اسلامی فراهم میکند، از جمله “توسعه قلمرو دانش فقه و گسترش درسهای خارج به دانشهای حوزوی” و “تأکید بر توانمندسازی طلاب در زبانهای زنده بینالمللی بهویژه زبان عربی” برای گسترش معارف اسلامی.
پیوند با سایر اسناد مرتبط
این سند به صراحت بیان میکند که “توجه به همه مبانی و ارزشهای اساسی مندرج در سند چشمانداز” و “توجه به سیاستهای کلان مندرج در سند چشمانداز حوزههای علمیه ” را در اولویت قرار داده است. این امر نشان میدهد که نظام جامع آموزش حوزههای علمیه یک سند اجرایی و تفصیلی است که در چارچوب سند چشمانداز کلی حوزه تدوین شده و به دنبال عملیاتی کردن اهداف آن در حوزه آموزش است.
نقلقول کلیدی از متن سند
“نظام جامع آموزش حوزههای علمیه در افق 1404 نظامی است: متعالی، بالنده، مرجع نهادهای آموزشی همسو و پاسخگو در سطح ملی و بینالمللی و پیشرو در عرصه تعلیم و تربیت نیروی انسانی توانمند در ارائه جامع، متقن و فاخر دین و مکتب اهل بیت علیهمالسلام”.
کاربردهای عملی یا مصادیق
- ارتقاء و گسترش متوازن سطح علمی-آموزشی و گسترش دروس خارج در سراسر کشور.
- طراحی و استقرار سازوکار متناسب و کارآمد برای استعدادیابی، جذب و هدایت تحصیلی طلاب.
- راهاندازی و تقویت آموزش زبانهای زنده و بینالمللی در حوزه.
- طراحی و توسعه دورههای پژوهشمحور در سطح چهار.
- آموزش مبلغان بومی خارج از کشور از طریق فضای مجازی و رسانه.
شما میتوانید متن کامل سند را از اینجا مشاهده فرمائيد.
نظام جامع پژوهش حوزه علمیه قم
«نظام جامع پژوهش حوزههای علمیه» با مأموریت فرهنگسازی و تقویت زیرساختهای پژوهش، ساماندهی و حمایت از مؤلفههای نظام پژوهش و تولید علوم حوزوی و علوم انسانی-اسلامی تدوین شده است. چشمانداز این سند، ایجاد نظامی پویا، پاسخگو و پیشگام در تولید و گسترش علوم اسلامی، انسانی و سایر حوزههای دانشی با رویکرد اسلامی است. این سند، نویدبخش جهشی بزرگ در ارتقای جایگاه پژوهشی حوزه و تبدیل آن به یک مرجع علمی تأثیرگذار در سطح جهان اسلام است، که از طریق آن، حقیقتجویی و آزاداندیشی در مسیر تولید دانش به اوج خواهد رسید.
اطلاعات کلیدی سند
- نام رسمی: نظام جامع پژوهش حوزههای علمیه
- سال تصویب: ۱۳۹۶
- نهاد تصویبکننده: شورای عالی حوزه علمیه قم
- دامنه موضوعی: فرهنگسازی و تقویت پژوهش، تولید علوم حوزوی و علوم انسانی-اسلامی و مطالعات پیرامونی حوزه در عرصه ملی و فراملی.
- سطح سند: موضوعی (متمرکز بر نظام پژوهشی حوزه علمیه قم).
محورهای کلیدی و راهبردها
- نهادینهسازی مرجعیت علمی: ارتقاء مرجعیت علمی حوزههای علمیه و تبدیل آن به یک مرجعیت شناختهشده در نظامهای پژوهشی جهان اسلام .
- توسعه علوم انسانی-اسلامی: تحول و ارتقاء علوم انسانی بر اساس مبانی اسلامی و تأسیس علوم انسانی-اسلامی و نظامات اجتماعی در راستای استقرار تمدن نوین اسلامی.
- فرهنگ تولید علم و نظریهپردازی: نهادینهسازی فرهنگ تولید علم و پژوهش، و توسعه فضای نظریهپردازی، نقد و مناظره و آزاداندیشی علمی.
- حمایت از منابع انسانی پژوهش: پرورش و توانمندسازی منابع انسانی پژوهش با تأکید بر تربیت منابع انسانی شایسته، خلاق و کارآمد.
- تعامل و همافزایی: گسترش تعاملات علمی تأثیرگذار با نهادهای سیاستگذار، برنامهریز و مولد دانش در سطح ملی و فراملی.
ارتباط با علوم اسلامی
این سند بهطور کامل بر محور علوم اسلامی میچرخد. مأموریت اصلی آن “تولید علوم حوزوی و علوم انسانی ـ اسلامی و سایر حوزههای دانشی با رویکرد اسلامی” است. هدف کلان این سند “توسعه علوم حوزوی و تأسیس علوم انسانی ـ اسلامی و نظامات اجتماعی در راستای استقرار تمدن جهانی اسلام” است. این سند فرصتهای بینظیری را برای علوم اسلامی فراهم میکند، از جمله “تحول و ارتقاء علوم انسانی بر اساس مبانی اسلامی”، “مهندسی و جهتدهی نظام علم و پژوهش حوزه بر اساس اجتهاد عمیق و پویا”، و “ایجاد بانک جامع مباحث فقهی شیعه”. سهم علوم اسلامی در تحقق این سند، عینیتبخش است، زیرا تمامی راهبردهای پژوهشی آن، مستقیماً به تولید، تعمیق و گسترش این علوم و کاربردیسازی آنها در حوزههای اجتماعی و تمدنی میانجامد.
پیوند با سایر اسناد مرتبط
این سند نیز مانند نظام جامع آموزش، تأکید ویژهای بر “ارزشهای مصوب سند چشمانداز حوزههای علمیه” و “سیاستهای کلان مصوب سند چشمانداز حوزههای علمیه” دارد. این پیوستگی نشان میدهد که نظام جامع پژوهش، سند پشتیبان و اجرایی سند چشمانداز است که به منظور تحقق اهداف عالیه حوزه در بعد پژوهش و تولید علم طراحی شده است.
نقلقول کلیدی از متن سند
“نظام جامع پژوهش حوزههای علمیه نظامی است: پویا، پاسخگو، الهامبخش، جامعنگر، پیشگام و مرجع در تولید و گسترش علوم اسلامی، انسانی و سایر حوزههای دانشی با رویکرد اسلامی”.
کاربردهای عملی یا مصادیق
- توسعه و ارتقاء علوم انسانی بر اساس مبانی اسلامی.
- طراحی و مهندسی رشتههای علوم اسلامی و بینارشتهای متناسب با نیازها.
- مشارکت مؤثر در طراحی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و سبک زندگی اسلامی.
- تأسیس بانکهای اطلاعات علمی و پایگاه استنادی علوم اسلامی.
- ایجاد بانک جامع مباحث فقهی شیعه.
شما میتوانید متن کامل سند را از اینجا مشاهده فرمائيد.
جمعبندی نهایی
این سه سند راهبردی، یعنی “سند چشمانداز حوزههای علمیه”، “نظام جامع آموزش حوزههای علمیه” و “نظام جامع پژوهش حوزههای علمیه”، در یک منظومه فکری و عملیاتی، مسیر اعتلای حوزه علمیه قم را تا افق ۱۴۰۴ ترسیم کردهاند. سند چشمانداز، افق کلان و رسالت اصلی را تعیین میکند، در حالی که دو سند آموزش و پژوهش، به ترتیب، سازوکارهای آموزشی و پژوهشی لازم برای تربیت نیروی انسانی کارآمد و تولید دانش اصیل را در راستای تحقق همان چشمانداز فراهم میآورند. همگرایی این اسناد در پیریزی تمدن نوین اسلامی و گسترش معارف اهل بیت (علیهمالسلام)، نشاندهنده یک رویکرد جامع و یکپارچه برای تحول در حوزه علمیه قم است.
برای مشاهده سایر راهیابهای دانش از اینجا وارد شوید.
