نصاب مطلوب رکن سخت افزاری نهاد حوزه

عناصر تشکیل دهنده ی رکن سخت افزاری حوزه

مراد از «رکن سخت افزاری» نهاد حوزه، منابع مالی، موافق مادی و کارافزارهای مورد نیاز در اجرای برنامه‌های آن است. اهم عناصر رکن سخت افزاری حوزه عبارت‌اند از:

1. منابع مالی پایدار برای تأمین هزینه‌های برنامه‌ها و فعالیت‌ها

2. فضای فیزیکی و کالبدی و تجهیزات مورد نیاز برای امور آموزشی، پژوهشی و مهارت آموزی

3. فضای فیزیکی و کالبدی مورد نیاز برای امور عبادی و برگزاری مناسک و آیین‌های معنوی

4. فضای فیزیکی و کالبدی مورد نیاز فعالیت‌های علمی مدرسان و طلاب

5. فضای فیزیکی و کالبدی و تجهیزات مورد نیاز برای بهداشت و سلامت، ورزش و تفریح عوامل انسانی نهاد حوزه.

در خور ذکر است:

اولا: بحث از «رکن سخت افزاری» (اگر مورد بحث قرار گیرد) معطوف به کیفیت و تناسب آن با هدف و هویت حوزه است، نه کثرت و کمیت آن

ثانیا : به رغم آنکه ارزش و اهمیت رکن سخت افزاری، کمتر از دو رکن دیگر نیست، به جهت احتزار از تطویل، وارد بحث از همه جهات و جنبه‌های این رکن نمی شویم.

ثالثا : تنها به این جهت اشاره می‌کنیم که حوزه‌ی علمیه، به رغم آنکه مشرق انقلاب اسلامی بوده، و حوزویان طلایه‌داران نهضت اسلامی هستند، از حداقل مواهب مادی حاصل از این انقلاب مبارک بی‌بهره‌اند و در عهد حکومت دینی، امروز طلاب در زیر خط فقر زندگی می گذرانند.

رابعا: همچنین تاکید می‌ورزیم که: اگر تدبیر شایسته‌ای راجع به تحصیل، توزیع و مصرف منابع حاصل از فریضه‌ی خمس صورت گیرد، و اگر موقوفات و رقبات متعلق به حوزه‌های علمیه به درستی شناسایی و تملک شود، احیا و توسعه یابد، و حقوق مادی و معنوی ناشی از این سرمایه‌ها استیفا گردد، نه تنها نهاد حوزه، که همه‌ی شئون دینی جامعه از جهات مادی مستغنی خواهد شد، اما دریغا و فسوسا که مدت مدیدی است (عمدتا از اواخر دوره قجرها، خاصه در عهد پهلوی‌ها) این منابع پاک و بی پایان، عملا و گویی که مغفول و مراعی نهاده شده، و احیاناً از سوی برخی افراد سودجو و بی‌مبالات مورد تصرف غیرمشروع قرار می‌گیرد، یا از ناحیه‌ی متولیان بی‌صلاحیت، با مبالغ استحصالی چونان اموال بلاصاحب رفتار می‌شود؛ بدین سان این سرمایه‌های عظیم اتلاف می‌شود یا به تاراج می‌رود، و حوزه‌ها و حوزویان نیز با فقر و فقدان، و نداری و تنگدستی دست و پنجه نرم می‌کنند.

ایشان در پایان، در ضمن فروعی نگاهی تحلیلی به معماری حوزه؛ رمز و رازهای معماری حوزه؛ الگوهای معماری مسجد/مدرسه؛ عناصر کالبدی معماری حوزه‌ها و اشاره به رمزورازهای هرکدام (چیستی معماری، تعریف مدرسه، ارکان و عناصر معماری مدارس علمیه) می‌اندازند و برایند مبحث معماری حوزه‌ها را در ضمن چند پیام اصلی، اینچنین بر‌می‌شمارند:

1. تنیدگی مثلث معنویت، معرفت و مادیت و تاکید بر ترابط وثیق دین و دنیا که نشان آن مجاورت مسجد، مدرسه و بازار در تمام الگوهاست.
2. هم‌گرایی دین و دانش
3. درهم‌تنیدگی دین و هنر
4. در کالبد مدارس، تعبیه فضاهای لازم برای کاشت و داشت درخت، گل و سبزه،‌اهمیت خاصی دارد.
5. برون گرایی و گشودگی: در معماری اسلامی، هرچه بنای منازل مسکونی درون‌گرا، بناهای مدارس و مساجد برون‌گرا و گشوده است.
6. توجه به جامعه پذیری طلاب و مؤانست و معرفت دوسویه‌ی طلاب و توده، از رهگذر تامین حداکثری زمینه‌ی مراوده‌ی این دو قشر در فضاهای آموزشی و عبادی.
7. تمرین مردم‌مداری و مردم‌داری، با متکی ساختن منابع حوزه‌ها به مردم، از رهگذر توسعه‌ی فرهنگ وقف و اتکای اداره‌ی مدارس به وجوهات شرعیه، خیرات و مبرّات که اقشار مردم تأمین می‌کنند.
8. تاکید بر عرف شناسی و تحصیل و تحسین اجتماعیات طلاب،‌بر اثر فراهم ساختن زمینه‌های تماس و ترابط مدارم طلاب با متن جامعه
9. گرانیگاه‌انگاشتن علم، عبادت و اقتصاد به عنوان ارکان تشکیل جامعه‌ی تمام.
10. بوم‌گرایی و رعایت تناسب معماری و مختصات اقلیمی.
11. رعایت جانب صرفه در همه‌ی اقدامات نرم افزاری و سخت‌افزاری، از جمله صرفه‌جویی در اوقات طلاب.
12. سعی بر تولید «سبک ‌زندگی صنفی» یعنی همان چیزی که از آن به زیّ طلبگی تعبیر می‌کنیم.

و الحمدلله رب العالمین