مقدمه
جشنوارههای نقاشی و نگارگری اسلامی نه تنها بستری برای نمایش آثار هنری فراهم میکنند، بلکه به عنوان پیوندی میان هنر و علوم اسلامی نقشآفرینی مینمایند. این جشنوارهها زمینه کاربردیسازی مفاهیم و آرمانهای اسلامی در قالب تصویر را ایجاد کرده و موجب شناخت، آموزش و ترویج اکوسیستم هنرهای اسلامی در سطح ملی و بینالمللی میشوند. برای مدیران فرهنگی، بررسی ظرفیت جشنوارهها گامی کلیدی برای برنامهریزی موثر در جهش کیفی هنر اسلامی محسوب میشود.
جشنواره هنرهای تجسمی فجر
معرفی اجمالی
این جشنواره (جشنوارهٔ هنرهای تجسمی فجر) که از سال ۱۳۸۷ توسط متولیان هنر آغاز گشت، بزرگترین رویداد هنرهای تجسمی ایران محسوب میشود. این رویداد سالانه، معمولاً در بازهٔ زمانی بهمن تا اسفند و اغلب در تهران، در مکانهایی نظیر موزهٔ هنرهای معاصر یا فرهنگسرای نیاوران برگزار میشود. این جشنواره تا سال ۱۳۹۷ به صورت ملی و بینالمللی برگزار میشد، اما از سال ۹۷ رویکرد ملی پیدا کرده است. مخاطبان و شرکتکنندگان این فستیوال را هنرمندان حرفهای و آماتور سراسر کشور و گاهی هنرمندان خارجی، تشکیل میدهند. لازم به ذکر است وبگاه اینترنتی این جشنواره سالانه در زمان شروع فراخوان قابل دسترسی میباشد.
محورهای اصلی
محورهای اصلی این مراسم بزرگ هنری شامل نقاشی، نگارگری، خوشنویسی، مجسمهسازی، کارتون و کاریکاتور، تصویرسازی، عکاسی، سرامیک و آبگینه، طراحی گرافیک و رسانههای جدید (پرفورمنس، چیدمان، ویدئوآرت) است.
فرایند داوری
- دبیر علمی و هنری به همراه داوران تخصصی هر رشته
- ارزیابی چندمرحلهای (اولیه – راهیافته – نهایی)
- در بخش طراحی و نقاشی سال ۱۴۰۲، که کاظم چلیپا دبیری آن را بر عهده داشت، میتوان به داورانی چون مصطفی گودرزی، مرتضی اسدی و علی رسولی اشاره کرد.
برخی از برگزیدگان
- محمدجواد طاهرخانی، ایران، نقاش برگزیده، سال ۱۴۰۲
- ستاره قنبری، ایران، نگارگر برگزیده، سال ۱۴۰۲
- مجید داستانی، ایران، خوشنویس برگزیده، سال ۱۴۰۲
دوسالانه ملی نگارگری ایران
معرفی اجمالی
این بینال در سطح ملی در موزههای معاصر یا نگارخانه صبا تهران برگزار میشود. دوسالانهٔ ملی نگارگری ایران با بیش از سه دهه سابقه، با هدف احیا و ارتقای نگارگری ایرانی برگزار میشود. هنرمندان رشتهٔ نگارگری و گرایشهایی نظیر تذهیب، گل و مرغ و طراحی نگارگری از سراسر کشور در این رویداد شرکت میکنند.
محورهای اصلی
نگارگری، تذهیب، گل و مرغ معاصر و لاکی ، طراحی نگارگری، آثار نوآورانه در قالبهای سنتی محورهای اصلی این دوسالانه ملی میباشد.
فرایند داوری
- هیات داوران مجرب از اساتید و پیشکسوتان نگارگری و گرایشهای وابسته
- روند سه مرحلهای (پذیرش – داوری آثار – انتخاب نهایی)
برخی از برگزیدگان
- نغمه ترابیان، ایران، نگارگر برگزیده، سال ۱۴۰۲
- هادی فقیهی، ایران، نگارگر برگزیده، سال ۱۴۰۲
- بتول ثابتی، ایران، تذهیبگر برگزیده، سال ۱۴۰۲
جایزه جمیل
معرفی اجمالی
جایزه جمیل در سطح بینالمللی در عرصه مخاطب هنرمندان فعال در هنر اسلامی و با تاکید بر کشورهای اسلامی و اروپایی برگزار میگردد. این رویداد هنری هر دوسال در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن رخ میدهد. جایزه هنری جمیل از سال ۲۰۰۹ فعالیت خود را به ابتکار بنیاد هنر جمیل آغاز کرد و معتبرترین جایزه هنر اسلامی معاصر جهان بشمار میرود.
محورهای اصلی
محورهای اصلی رویداد جایزه جمیل، آثار هنری الهام گرفته از سنت و مضامین اسلامی هستند، از جمله: نگارگری، نقاشی، طراحی، خوشنویسی، چیدمان، و هنرهای مفهومی.
فرایند داوری
- انتخاب اولیه هیات داوران متشکل از چهرههای بینالمللی هنر اسلامی
- ارزیابی آثار ارسالی و ارائه نهایی در موزه معتبر جهانی
برخی از برگزیدگان
- ابراهیم ماهاما، غنا، هنر مفهومی
- صادق کویش الفراجی، عراق، طراحی
- زهرا ملکانی، پاکستان، طراحی
جمعبندی
سه جشنواره بزرگ “هنرهای تجسمی”، “دوسالانه ملی نگارگری ایران” و “جایزه جمیل” محرکهای اصلی شکلدهی جریان جدید نقاشی و نگارگری اسلامیاند که هرکدام با الگو و رویکردی ویژه بستر تاثیرگذاری بر شاخصهای هنر اسلامی در ایران و منطقه را فراهم میسازند. جدول زیر مقایسهای از شاخصهای مهم این سه رویداد را ارائه میدهد:
| جشنواره | جایزه | هزینه شرکت | زمان و مکان |
| هنرهای تجسمی فجر | طوبای زرین (مالی/تندیس) | رایگان | سالانه، تهران |
| دوسالانه ملی نگارگری ایران | دیپلم، تندیس، هدیه نقدی | رایگان | دوسالانه، تهران |
| جایزه جمیل | ۲۵۰۰پوند، تندیس | رایگان | دوسالانه، لندن |
تمامی این جشنوارهها ضمن فراهم کردن فرصتی برای شناسایی و تشویق هنرمندان، به عنوان موتور محرک کاربردیسازی علوم اسلامی از بستر هنرهای تجسمی عمل مینمایند.
برای دیگر جشنوارههای کاربردیسازی علوم اسلامی میتوانید روی راهیابهای کاربردی کلیک نمائید.
