انواع تحقیق بر اساس نتایج
انواع تحقیق بر اساس نتایج [1]
تحقیق از لحاظ نتایج مورد انتظار از تحقیق و مترتب بر آن، بر چهار گونه است:
تحقیق اکتشافی
تحقیق اکتشافی (Exploratory Research) روی وجود یا عدم وجود پدیده ای کار می‌کند.هم چنین در این تحقیق سعی میشود تا برای مشکلاتی که روشن و شفاف نیستند پاسخی حاصل گردد. تحقیقات اکتشافی می‌تواند در مورد بسیاری از حوزه‌ها انجام گیرد و از این لحاظ میتوان آن را جزو انعطاف‌پذیرترین و گسترده‌ترین روش تحقیق به حساب آورد.
تحقیق تحلیلی
در تحقیق تحلیلی، محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن میپردازد و در واقع، یک تحقیق توصیفی است که به کشف قوانین و ارائه نظریه منتهی میشود.
با جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق، قضایایی کلی موجود دربارۀ موضوع فراهم میشود که معمولاً به عنوان سوابق و مباحث نظری تحقیق، تدوین میگردند. محقق از نظر منطقی جزئیات مربوط به مسئله تحقیق خود را با گزارههای کلی مربوطه ارتباط میدهد و به نتیجهگیری میپردازد. وقتی ویژگیهای یک پدیدۀ خاص یا یک موضوع به دقت مطالعه و شناسایی شد، میتوان این ویژگیها را به موارد مشابه تعمیم داد و یک قضیۀ کلی ارائه نمود.
تحقیقات تحلیلی فقهی و حقوقی و کاربردی نمودن و اطلاع رسانی درست آنها برای زندگی انسان بسیار سودمند و پرفایده است. مثلاً تحقیق «موضوع احترام در فقه»، [2] واژۀ «احترام» را با عناوینی که پیوسته با آن در متون فقهی مطرح شده مورد تحلیل قرار میدهد؛ مثل نفس محترم، مال محترم، خون محترم، عرض محترم، عمل محترم، حیوان محترم و غیره.
تحقیق معیاری
این نوع تحقیق در مقابل تحقیق توصیفی است و در آن علاوه بر توضیح و تحلیل پدیده، براساس شاخصها و معیارهای خاص ـ مانند قواعد اخلاقی، اصولی و منطقی ـ بحث می‌کند. تحقیقات اصولی، تحقیقاتی معیاری محسوب می‌شوند.
تحقیق مقایسه‌ای
در این نوع تحقیق، مسئله یا موضوعی میان دو علم، دو مکتب، دو اندیشه و اندیشمند، بررسی و توصیف و تحلیل میشود؛ مثلاً اراده از منظر اصول فقه، کلام و فلسفه.
