نمونه قالب سوالات مربوط به سطح فهم کاربردی، تحلیل، قضاوت و استدلال، خلاقیت و شهود در اهداف آموزشی
سطح فهم كاربردی
از قالبهای مناسب با این سطح، “استفاده كردن و به‌كار بردن” است.
نمونه سوال1:
می‌خواهید از درس تاریخ امتحانی طراحی كنید؛ سؤال زیر نمونه‌ای از سوالات كاربردی است:
1. موقعیت سؤال : تاریخ اسلام < تاریخ پیامبر < جنگ اُحد
بعد از نیرنگی كه كفار زدند و با دور زدن كوه از پشت به مسلمین حمله كردند، عده‌ای از مسلمانان فرار كردند و رسول خدا صلی الله علیه و آله را تنها گذاشتند. برخی از این افراد همزبان با كفار فریاد می‌زدند : “محمد كشته شد. ” این واقعه سبب نزول یك آیه شد. قسمت اول آیه اینگونه است: وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ( سوره آل عمران آیه144)
الف – آیه را تكمیل كنید.
ب – این واقعّه تاریخی چه ملاكی را برای تصمیم‌گیری‌ها و عملكرد‌های ما در بر دارد؟
نمونه سوال2:
2. موقعیت سؤال: فقه و حقوق < معاملات < شرایط بیع
قصد خرید خانه‌ای را دارید. صحبت‌های اولیه انجام شده است و توافق حاصل گردیده است. باید قراردادی نوشته شود. از شما كه در رشته فقه تحصیل كرده‌اید درخواست می‌كنند قرارداد را بنویسید. یك قرارداد صحیح و عادلانه بر اساس شرایط صحت بیع كه در كتاب فراگرفتید تنظیم كنید.
سطح تحلیل
از قالبهای مناسب با این سطح، “استخراج احتمالات ممكن” است.
نمونه سؤال1
موقعیت سؤال : ادبیات عرب < علم نحو < كتاب مُغنی
تمام تركیب‌های ممكن در آیه شریفه ” قل هو الله احد ” را فهرست كنید و بر اساس هر كدام، آیه را ترجمه كنید.
نمونه سوال2
موقعیت سؤال : اصول فقه < فصل تعادل و ترجیح
گاهی اوقات احكام مختلفی درباره یك موضوع از معصومین نقل شده است كه به نظر متضاد با هم هستند. با توجّه به این كه معصوم اشتباه نمی‌كند، چه احتمالاتی در این موارد ممكن است وجود داشته باشد؟
سطح قضاوت و استدلال
قالب مناسب با این سطح، ارائه قیاس‌های منطقی و مقدمات استنتاج و كشف مغالطات موجود در استدلال‌ها است.
نمونه سؤال1
1. موقعیت سؤال : فلسفه < الهیات < عوالم غیرمادی
فردی از آشنایان شما تمام فكر و ذكر خود را كسب و كار قرار داده و هیچ توجّهی به رشد روحی خود ندارد. در یك موقعیت مناسب، به او می‌گویید: كار و كوشش خوبی داری، اما لازم است قدری هم به فكر خودت باشی، تمام این زحمت‌های مادی بهره‌ی دوروزه بیشتر نیست. او به شما پاسخ می‌دهد: به نظر من همه زندگی، همین دنیا است، هیچ خبر دیگری هم نیست پس باید تا می‌توانیم برای آبادی دنیا تلاش كنیم.
چه پاسخی برای او دارید؟ در قالب یك استدلال منطقی، پاسخی بدهید كه عقل او را قانع كند. و در مرحله دوم با استفاده از بحثِ مغالطات، غلط بودن تفكّر او را به خودش نشان دهید.
نمونه سوال2
موقعیت سؤال : عقاید < توحید < ارتباط با خدا
به كاربردن كدامیك از آیات و روایات زیر برای اثبات این ُمدعا بهتر است :
مُدّعا : “خدا را می‌توان دید ؛ چشم قلب خود را بگشا و ببین.”
دلیل كلامی:
1. قَدْ خَسِرَ الَّذِینَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ (سوره مبارکه انعام، آیه31)
( كسانی كه دیدار خدا را باور ندارند زندگی را باخته اند.)
2. قال الباقر علیه السلام :
تَرَاهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ (كافی،ج1، ص97)
( قلب انسان به‌واسطه عمق ادراكی كه دارد خدا را احساس می‌كند.)
3. قال الصادق علیه السلام : قال الله عزوجل :
لا یزَالُ عَبْدِی یتَقَرَّبُ إلَی بِالنَّوافِلِ مُخْلِصًا لِی حَتَّى أُحِبهُ فإذا أحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الذَّی یسْمَعُ بِهِ و بَصَرَهُ الذَّی یبْصُرُ بِهِ و یدَهُ التَّی یبْطِشُ بِهَا. (ارشادالقلوب، ج1، ص91)
(وقتی بنده من بطور دائم و مرتب به دنبال انجام كارهایی است كه من دوست دارم، من هم دوستدار او می‌شوم و گوش و چشم و دست او خواهم شد و روح او به من متصل می‌شود.)
سطح خلاقیت و شهود
قالب مناسب با این سطح، “مدل سازی و طراحی” است.
نمونه سؤال1
موقعیت سؤال : فقه < كتاب النكاح
قوانین و فرهنگ‌های مورد نظر اسلام در موضوع نكاح را بررسی كردید. با توجّه به این مطالب و با استفاده از قالب كلّی مدل سازی، الگوی خانواده از نظر اسلام را طراحی كنید.
نمونه سوال2
موقعیت سؤال : روش‌ها < روش تحقیق
اغلب كتاب‌های موجود روش تحقیق، فقط به قالب ظاهری تحقیق پرداخته‌اند (مسائلی مانند روش تنظیم یك مقاله تحقیقی، فیش برداری، آمارگیری و…) در حالی كه محقق نیازمند شیوه نفوذ به موضوع و تشریح لایه‌های آن و دست‌یابی به آثار و ارتباطات آن است. با استفاده از بحث مقولات عشر در منطق، دستورالعملی را طراحی كنید كه محقق را برای نفوذ به موضوع راهنمایی كند.