مختصات برنامه
مدعوین هماندیشی چهارم
کاربردی سازی علوم اسلامی
اعضای ثابت و مهمان هماندیشی، متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در ایران هستند که در موضوع هماندیشی صاحبنظر هستند.
(با حذف القاب و به ترتیب حروف الفبا):
- رضا اسفندیاری (اسلامی): استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (گروه فقه و حقوق) / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفه فقه و اصول
- سیدرضی اشکوری (آصفآگاه): استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (گروه فقه و حقوق) / دانش تخصصی: فلسفه فقه و اصول
- عبدالرضا اکبری: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیهالسلام (گروه ) / دانش تخصصی: الهیات اسلامی و فلسفه اخلاق
- مجتبی الهی خراسانی: استاد حوزه علمیه مشهد، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی ره (گروه فقه و مبانی اجتهاد) / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفه علوم اسلامی
- حمید پارسانیا: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (گروه جامعه شناسی) / دانش تخصصی: فلسفۀ اسلامی، جامعهشناسی، فلسفۀ علم
- احمد پاکتچی: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (گروه مطالعات قرآنی) / دانش تخصصی: زبانشناسی، مطالعات قرآن و حدیث، تاریخ فقه
- علیرضا پیروزمند: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی (گروه اصول فقه حکومتی) / دانش تخصصی: فلسفۀ فقه و اصول، فلسفۀ علم
- محسن جوادی: عضو هیئت علمی دانشگاه قم (گروه اخلاق) / دانش تخصصی: فلسفۀ اسلامی، فلسفۀ اخلاق
- محمود حکمتنیا: عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (گروه فقه و حقوق) / دانش تخصصی: حقوق، فلسفۀ فقه و حقوق
- عبدالحسین خسروپناه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (گروه فلسفه) / دانش تخصصی: فلسفه و کلام.
- حمید درایتی: استاد حوزه علمیه مشهد / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفۀ اصول
- علی رحمانی: استاد حوزه علمیه مشهد، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی ره / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفۀ اصول
- علی اکبر رشاد: استاد حوزه علمیه تهران، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (گروه منطق فهم دین) / دانش تخصصی: فلسفۀ اسلامی، فلسفۀ فقه و اصول
- محمدتقی سبحانی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (گروه فلسفه و کلام) / دانش تخصصی: کلام و فلسفۀ اسلامی
- حسینعلی سعدی: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام (گروه فقه) / دانش تخصصی: فقه و اصول، فقه مضاف
- هادی صادقی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم (گروه اخلاق) / دانش تخصصی: کلام اسلامی، فلسفۀ اخلاق، قرآن و حدیث
- سیف الله صرامی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (گروه فقه و حقوق) / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفۀ فقه و اصول
- سیدعلی طالقانی: استاد حوزه علمیه مشهد، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام (گروه فلسفه و کلام در مرکز تخصصی آخوند خراسانی ره) / دانش تخصصی: کلام و فلسفه اسلامی، فلسفۀ تطبیقی
- ابوالقاسم علیدوست: استاد حوزه عملیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (گروه فقه و حقوق) / دانش تخصصی: فقه و اصول فقه، فلسفۀ فقه و اصول
- سیدعلی عماد: استاد حوزه علمیه قم / دانش تخصصی: مدیریت دانش، فلسفه فقه، فلسفه علم
- مهدی علیزاده: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (گروه اخلاق) / دانش تخصصی: اخلاق اسلامی، فلسفه اخلاق
- احد فرامرز قراملکی: عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (گروه کلام و فلسفه اسلامی) / دانش تخصصی: اخلاق کاربردی و فلسفۀ اخلاق
- محمدرضا فلاح تفتی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی ویکی شیعه / دانش تخصصی: فقه، مدیریت دانش
- نجف لکزایی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام (گروه علوم سیاسی) / دانش تخصصی: فلسفۀ سیاسی
- احمد مبلغی: استاد حوزه علمیه قم / دانش تخصصی: فقه و اصول.
- ابوالقاسم مقیمی حاجی: استاد حوزه علمیه قم / دانش تخصصی: فقه و اصول
- سید مجتبی نورمفیدی: استاد حوزه علمیه قم / دانش تخصصی: فقه و اصول، فلسفۀ اصول
- عبدالحمید واسطی: استاد حوزه علمیه مشهد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (گروه منطق فهم دین) / دانش تخصصی: فلسفه
- احمد واعظی: استاد حوزه علمیه قم، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام (گروه فلسفه مضاف) / دانش تخصصی: فلسفۀ سیاسی
علاوه بر اعضای اصلی، حلقهای از محققان جوان در حوزه روششناسی علوم اسلامی نیز به عنوان ناظر در جلسات حضور داشتند تا از مباحثات و تجربیات بهرهبرداری کرده و در تدوین مقالات مشترک با اعضای هماندیشی و توسعه «حلقه روششناسی علوم اسلامی» مشارکت نمایند.
میزبانان
طراح و برگزارکنندۀ سلسله هماندیشیهای توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی وابسته به هیئت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم است. نهادهای همکار در برگزاری شایستۀ دومین هماندیشی، عبارتند از:
- مرکز تخصصی آخوند خراسانی ره
- مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ خراسان (با پیشگامی معاونت علمی، و دفتر نخبگان و اساتید)
- پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر (با پیشگامی مدرسه تخصصی فقه هنر)
- مرکز مدیریت حوزههای علمیه (با پیشگامی معاونت پژوهش)
- دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم (با پیشگامی شعبۀ خراسان)
- مرکز خدمات حوزههای علمیه (با پیشگامی واحد خراسان)
- آستان قدس رضوی (با پیشگامی بنیاد پژوهشهای اسلامی، و مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع)
- شبکه علمی و اطلاعرسانی اجتهاد
زمان برگزاری
پنجشنبه 2اسفندماه 1403.
محلّ برگزاری
مشهد مقدس.
معرفی موضوع
روش کاربردیسازی در علوم اسلامی
موضوع اصلی این هماندیشی، روش کاربردی سازی علوم اسلامی است که در ابعاد و انواع آن مورد توجه قرار گرفت. مسئله در علوم اسلامی از حیث صورتبندی، ارتباط تنگاتنگی با شاخههای مختلف این علوم دارد. این شاخهها شامل علم کلام و دانشهای مرتبط، فلسفه و دانشهای مرتبط، فقه و دانشهای مرتبط، تفسیر، علوم قرآن، علوم و معارف حدیث، و علم اخلاق و علوم مرتبط با آن مانند عرفان اسلامی هستند. اگرچه رویکردهای کلان کاربردیسازی ممکن است در این شاخهها مشترک باشند، اما روشها و فرایندهای آنها تفاوتهای قابل توجهی دارند.
یکی از نکات کلیدی در این بحث، تفاوت میان فرایندها، روشها و فناوریها در کاربردیسازی است. کاربردیسازی یک موضوع ساده و تکبعدی نیست. برای مثال، تبدیل معارف کلامی به باورهای اجتماعی، یک فرایند نسبتاً پیچیده است که باید از مراحل متعددی عبور کند تا به باور فرهنگی تبدیل شود. یا هنگامی که معارف اخلاقی ما به دنبال ایجاد بنیادهای ارزشهای اجتماعی و تبدیل شدن به ارزشهای مسلط هستند، طبیعتاً نیازمند طی سلسله مراحلی هستند.
در کنار فرایندها، نیاز به مهارتها نیز عنصری حیاتی در کاربردیسازی است. اصحاب این فرایند، یعنی تولیدکنندگان معارف، تبدیلکنندگان معارف به مسائل اجتماعی، متخصصان فناوری و تولیدکنندگان محصول، همگی علاوه بر دانش، نیازمند مهارتهای خاصی هستند که بعد دوم کاربردیسازی را شکل میدهد.
بعد سوم و بسیار مهم در کاربردیسازی، نقش فناوریها است. در ابعاد خرد و جزئی، شاید صرفاً روش و مهارت کافی باشد. اما هنگامی که بحث تولید انبوه مطرح میشود، یا قصد ایجاد یک نظام اجتماعی جامع را داریم که نه تنها یک ارزش یا دو هنجار، بلکه تمامی منظومه فرهنگیاش متأثر از معارف اسلامی باشد و تمام هنجارهایش از معارف فقهی نشأت گیرد، اینجا به فناوریهایی نیاز داریم که بتوانند فرایند تبدیل معارف به کاربردها (مانند قانون، هنجار، و محصول) را مدیریت و تضمین کنند. این هماندیشی به این نکته مهم توجه ویژهای داشت که در حال حاضر، علوم اسلامی تقریباً فاقد فناوریهای اختصاصی در این حوزه هستند؛ همچنین، فناوریهای عمومی موجود در دنیا نیز یا برای علوم اسلامی مناسبسازی نشدهاند، یا اساساً در دسترس نیستند.
همچنین لازم به ذکر است که در حوزه کاربردی سازی علوم اسلامی، اجلاسیه اول با موضوع «روش مواجهه علوم اسلامی با نیازهای معاصر» برگزار شده است که از طریق این لینک میتوانید به محتوای آن دسترسی پیدا کنید.
