مقدمه
برترین جشنوارههای فناورانه در حوزه علوم اسلامی، با هدف تلفیق دانش روز و مفاهیم دینی، به عنوان بستری پویا برای عرضه نوآوریهای دیجیتال در این عرصه شناخته میشوند. این رویدادها معمولاً با محوریت توسعه نرمافزارهای تخصصی، اپلیکیشنهای قرآن و حدیث، سیستمهای هوشمند تحلیل متون دینی و فناوریهای آموزشی در حوزه معارف اسلامی برگزار میگردند. شرکتکنندگان در این جشنوارهها، با ارائه راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، دادهکاوی و واقعیت مجازی، سعی در تسهیل دسترسی به منابع اصیل اسلامی و پاسخگویی به نیازهای پژوهشی و تبلیغی جامعه دارند. این جشنوارهها نهتنها به رشد اکوسیستم فناوریهای دینی کمک میکنند، بلکه زمینهساز تعامل میان متخصصان فناوری و عالمان علوم اسلامی برای تولید محصولات نوین نیز هستند.
ارتباط نمایشگاههای فناورانه با علوم اسلامی
ارتباط جشنوارههای فناورانه با علوم اسلامی را میتوان در دو بعد علمی و فرهنگی بررسی کرد. از منظر علمی، این جشنوارهها بستری برای معرفی و ارزیابی فناوریهای نوین در خدمت پژوهشها و آموزش علوم اسلامی فراهم میکنند. به عنوان نمونه، ابزارهای دیجیتالسازی متون دینی، پایگاههای داده تخصصی، نرمافزارهای تحلیلی قرآن و حدیث، و سامانههای هوشمند استنادیابی و مشابهیابی متون دینی میتوانند در این جشنوارهها به نمایش گذاشته شوند و قابلیتهای کاربردی آنها در پژوهش و آموزش علوم اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. این فرآیند، امکان ارتباط مستقیم پژوهشگران و فناوران را با نیازهای علمی حوزههای اسلامی فراهم میآورد و موجب توسعه روشهای تحقیق دیجیتال و مسئلهمحور در علوم دینی میشود.
از بعد فرهنگی و تمدنی، جشنوارههای فناورانه نقش مهمی در ارتقای هویت علمی و اسلامی دارند. آنها ظرفیتهای جهان اسلام در تولید فناوری و دانش نوین را به نمایش میگذارند و امکان گفتمانسازی جهانی درباره علوم اسلامی و کاربرد فناوری در آن را فراهم میکنند. علاوه بر این، این جشنوارهها انگیزهبخش پژوهشگران جوان و نهادهای آموزشی برای بهرهگیری از فناوری در علوم دینی هستند و باعث تقویت همافزایی میان فناوری و علوم اسلامی میشوند. به این ترتیب، جشنوارههای فناورانه نه تنها عرصهای برای نمایش فناوری هستند، بلکه به عنوان ابزاری راهبردی برای توسعه علمی و فرهنگی علوم اسلامی عمل میکنند.
در میان جشنوارههای فناورانه مرتبط با علوم اسلامی، برخی بهصورت تخصصی و مستقل به این حوزه میپردازند، در حالی که برخی دیگر بخشی از رویدادهای بزرگتر فناوری یا فرهنگی هستند، در ادامه، چهار جشنواره مهم و تأثیرگذار در حوزه فناوری و علوم اسلامی را معرفی میکنیم:
جایزه مصطفی
معرفی اجمالی
بنیاد مصطفی(ص) با هدف توسعه علم و فناوری در جهان اسلام در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد. این بنیاد با اعطای جایزه مصطفی(ص) – معتبرترین جایزه علمی جهان اسلام – از دانشمندان برجسته در حوزههای فناوریهای پیشرفته تقدیر میکند. برندگان این جایزه ۵۰۰ هزار دلار جایزه نقدی دریافت کرده و در مراسمی بینالمللی تجلیل میشوند. هدف اصلی این بنیاد، تقویت همکاریهای علمی و ارتقای زندگی بشر از طریق پیشرفتهای علمی است.
برای بازدید سایت: اینجا
ویدیو معرفی بنیاد مصطفی: اینجا
شرایط شرکت
برای اثر علمی باید روش جدیدی ارائه دهد، مرزهای دانش را گسترش دهد، تأثیر بلندمدت داشته باشد و مشکلات واقعی را حل کند. تأثیر اثر باید در سطح جهانی یا منطقهای مهم باشد، قابل استفاده در صنعت یا اقتصاد باشد و در رسانههای معتبر منتشر شده باشد. دانشمند نامزد باید سابقه علمی قوی با مقالات یا اختراعات معتبر داشته باشد و از روحیه نوآورانه و جامعنگر برخوردار باشد.
شرکت کنندگان و برندگان
-
دانشمندان و پژوهشگران از کشورهای اسلامی (57 کشور عضو OIC)
-
شرکتهای دانشبنیان فعال در فناوریهای پیشرفته
-
مخترعان با اختراعات تأثیرگذار در حوزههای علمی
|
حوزه نانوفناوری پزشکی |
پروفسور جکی یینگ حوزه بیومواد پیشرفته
|
|
پروفسور عمر یاغی حوزه شیمی مواد متخلخل
|
حوزه هوش مصنوعی
|
بخش ها و موضوعات جشنواره
جایزه مصطفی(ص) در حوزههای علوم پایه (فیزیک، شیمی، ریاضیات)، علوم زیستی و پزشکی، فناوریهای نوین (نانو، هوش مصنوعی، رباتیک) و علوم مهندسی به پژوهشهای برتر اهدا میشود. این جایزه همچنین موضوعات ویژهای شامل انرژیهای تجدیدپذیر، محیط زیست و توسعه پایدار، فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، بیوتکنولوژی و داروسازی، و علوم شناختی و اعصاب را پوشش میدهد.
کمیته داوران و مؤسس
مؤسس:
بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) (نهاد علمی غیردولتی و بینالمللی با هدف توسعه علم و فناوری در جهان اسلام)
کمیته داوران:
داوری این جایزه توسط هیئتی متشکل از دانشمندان برجسته بینالمللی انجام میشود که شامل:
-
برندگان جایزه نوبل و سایر جوایز معتبر علمی
-
استادان دانشگاههای تراز اول جهان
-
متخصصان شناختهشده در حوزههای علوم پایه، مهندسی و فناوریهای نوین
جشنواره بین المللی فارابی
معرفی اجمالی
شنواره بینالمللی فارابی یکی از مهمترین رویدادهای علمی کشور در حوزه علوم انسانی و مطالعات اسلامی است که هر ساله با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار میشود. این جشنواره با هدف شناسایی و تقدیر از پژوهشهای برتر در حوزههایی مانند فلسفه اسلامی، فقه و حقوق، اقتصاد اسلامی، علوم سیاسی و مطالعات فرهنگی و تمدنی تأسیس شده است.
جشنواره فارابی به عنوان یک رویداد علمی معتبر، فرصتی استثنایی برای پژوهشگران و محققان فراهم میآورد تا دستاوردهای علمی خود را در معرض دید جامعه دانشگاهی قرار دهند. این جشنواره با بهرهگیری از داوران برجسته و متخصص، آثار پژوهشی را بر اساس معیارهایی مانند نوآوری، عمق پژوهش و تأثیرگذاری اجتماعی ارزیابی میکند، جشنواره بنا به تعریف در دو سطح «جوان (زیر ۳۵ سال)» و «بزرگسال» به دریافت، بررسی و انتخاب آثار برگزیده میپردازد و از حیث قلمرو جغرافیایی دو حوزه داخل و خارج (بین الملل) را پوشش میدهد.
برای بازدید سایت: اینجا
شرایط شرکت
-
اختصاص به آثار پژوهشی منتشرشده در ۵ سال اخیر
-
دارا بودن نوآوری نظری یا روششناختی
-
تأثیرگذاری در حل مسائل جامعه اسلامی
-
مهلت ارسال: معمولاً تا پایان خردادماه
شرکت کنندگان و برندگان
|
حمید پارسانیا |
عبدالحسن خسرو پناه (پژوهشگر سرشناس کلام جدید)  |
غلامرضا اعوانی (چهره ماندگار فلسفه)  |
| علیرضا صدرا (استاد علوم سیاسی)  |
رضا غلامی |
بخش ها و موضوعات جشنواره
جشنواره بینالمللی فارابی به عنوان مهمترین رویداد علمی کشور در حوزه علوم انسانی و مطالعات اسلامی، هر ساله در چند بخش اصلی برگزار میشود: بخش علوم اسلامی شامل فقه، فلسفه اسلامی، کلام و تفسیر؛ بخش علوم انسانی شامل اقتصاد اسلامی، حقوق، علوم سیاسی و جامعهشناسی؛ و بخش مطالعات بینرشتهای که به بررسی تعامل علوم انسانی با فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی، پزشکی مدرن و اقتصاد دیجیتال از منظر اسلامی میپردازد. این جشنواره با هدف ترویج پژوهشهای کاربردی و پاسخ به چالشهای فکری و اجتماعی جهان اسلام طراحی شده است.
کمیته داوران و مؤسس
جشنواره بینالمللی فارابی که از سال ۱۳۸۷ به صورت منظم برگزار میشود، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران و با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تأسیس شده است. کمیته داوران این جشنواره شامل ترکیبی از چهره های برجسته علمی ایران و جهان اسلام است که از میان استادان تراز اول دانشگاه های معتبر (مانند دانشگاه تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس) و صاحب نظران بین المللی از کشورهای اسلامی (نظیر لبنان، مالزی و عراق) انتخاب میشوند. این داوران از میان متخصصان حوزه های مختلف علوم انسانی و اسلامی تشکیل شدهاند که به ارزیابی دقیق و تخصصی آثار پژوهشی میپردازند.
جشنواره شیخ بهایی
معرفی اجمالی
جشنواره شیخ بهایی یکی از معتبرترین رویدادهای علمی-فناوری ایران است که هر ساله با هدف شناسایی و تقدیر از پژوهشها و اختراعات برتر در حوزههای علوم پایه (فیزیک، شیمی، ریاضیات) و فناوریهای نوین (نانو، هوش مصنوعی، زیستفناوری) برگزار میشود. این جشنواره که به نام شیخ بهایی، دانشمند برجسته ایرانی نامگذاری شده، زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با مشارکت دانشگاهها و مراکز پژوهشی برتر کشور سازماندهی میشود.
ویژگی متمایز این جشنواره تأکید بر پژوهشهای کاربردی با قابلیت تجاریسازی و ایجاد پیوند مؤثر بین صنعت و دانشگاه است. از جمله اهداف کلیدی آن میتوان به تشویق نوآوریهای فناورانه، معرفی دستاوردهای علمی ایران در سطح بینالمللی، و توسعه فناوریهای راهبردی کشور اشاره کرد. این رویداد از سال ۱۳۸۵ به صورت منظم برگزار شده و به بستری مهم برای شبکهسازی محققان و صنعتگران تبدیل شده است.
برای بازدید سایت: اینجا
شرایط شرکت
شرکتکنندگان در این جشنواره میتوانند شامل پژوهشگران، مخترعان، دانشجویان و شرکتهای دانشبنیان باشند که دارای پروژههای تحقیقاتی یا محصولات فناورانه در حوزههای علوم پایه و فناوریهای نوین هستند. شرایط اصلی شرکت عبارتند از: ارائه مدارک معتبر علمی (مقالات، اختراعات ثبتشده یا نمونههای آزمایشگاهی)، تأکید بر نوآوری و کاربردی بودن طرحها، و قابلیت تجاریسازی یا حل چالشهای صنعتی. مهلت ارسال آثار معمولاً در نیمه اول سال اعلام میشود و شرکتکنندگان باید طرح خود را از طریق سایت رسمی جشنواره ثبت کنند.
شرکت کنندگان و برندگان
|
دکتر مهدی گلشنی |
دکتر محمود قرآن نژاد (پژوهشگر ممتاز حوزه نانو فناوری) |
دکتر محمدحسن عصار (استاد پیشکسوت مهندسی مکانیک) |
| دکتر سیداحمد معتمدی (چهره ماندگار مهندسی برق) |
دکتر محمدرضا عارف |
بخش ها و موضوعات جشنواره
جشنواره شیخ بهایی در چهار بخش اصلی برگزار میشود: ۱) علوم پایه و مهندسی شامل فیزیک، نانوفناوری، شیمی و مواد پیشرفته، ریاضیات و مهندسیهای مختلف؛ ۲) فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی، رباتیک، زیستفناوری، انرژیهای تجدیدپذیر و فناوری اطلاعات؛ ۳) کارآفرینی و نوآوری با محوریت طرحهای تجاریسازی شده، استارتاپها و محصولات دانشبنیان؛ و ۴) بخش ویژه شامل فناوریهای محیط زیستی، کشاورزی و فرهنگی. هر بخش به بررسی و ارزیابی پروژههای فناورانه در حوزه تخصصی خود میپردازد و شرکتکنندگان میتوانند بر اساس نوع فعالیت علمی یا فناورانه خود در بخش مربوطه ثبتنام کنند.
کمیته داوران و مؤسس
این جشنواره تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری مراکز پژوهشی و دانشگاههای برتر کشور مانند دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، و پژوهشگاه دانشهای بنیادی برگزار میشود و هم اکنون دکتر سعید آجلی دبیر جشنواره است. کمیته داوران متشکل از چهرههای برجسته علمی و فناوری ایران است، از جمله:
-
اساتید تراز اول دانشگاهها در حوزههای علوم پایه و مهندسی
-
متخصصان صنعتی با سابقه در تجاریسازی فناوری
-
پژوهشگران مراکز علمی و اعضای هیئتعلمی دانشگاههای معتبر
-
کارآفرینان موفق در حوزه فناوریهای نوین
جشنواره Muslimtechfes
معرفی اجمالی
جشنواره Muslim Tech Fest یک رویداد بینالمللی پیشرو در حوزه فناوریهای اسلامی است که سالانه در مالزی برگزار میشود. این جشنواره با تمرکز بر تلفیق فناوری و ارزشهای اسلامی، چهار بخش اصلی دارد: فینتک حلال (بانکداری و مالی اسلامی)، هوش مصنوعی و اخلاق دیجیتال، استارتاپهای مسلمانپسند و رسانههای دیجیتال اسلامی. ویژگی منحصربهفرد آن تجاریسازی فناوریهای منطبق با شریعت است، مانند اپلیکیشنهای مالی حلال یا پلتفرمهای آموزشی اسلامی. شرکتکنندگان شامل استارتاپها، شرکتهای فناوری و پژوهشگران از کشورهای اسلامی هستند که طرحهایشان توسط داوران بینالمللی از مؤسساتی مانند بانکهای اسلامی و دانشگاههای معتبر ارزیابی میشود. این رویداد همچنین شامل مسابقات استارتاپی با جوایز نقدی و نمایشگاه فناوری است.
برای بازدید سایت: اینجا
شرایط شرکت
شرکتکنندگان باید فعالیت مرتبط با فناوریهای اسلامی داشته باشند، از جمله:
-
استارتاپها و شرکتهای فناوری با محصولات منطبق بر اصول اسلامی (مانند فینتک حلال، رسانههای دیجیتال اسلامی، یا هوش مصنوعی اخلاقمحور)
-
پژوهشگران و دانشجویان با پروژههای نوآورانه در حوزه فناوری و علوم اسلامی
-
مخترعان با اختراعات تأثیرگذار در جوامع مسلمان
مدارک مورد نیاز:
✓ ارائه طرح توجیهی یا نمونه اولیه محصول
✓ اثبات انطباق با موازین شرعی (برای بخشهایی مانند فینتک)
✓ ثبتنام در بازه زمانی اعلام شده (معمولاً ۳ ماه قبل از رویداد)
شرکت کنندگان و برندگان
شرکتکنندگان برتر:
شرکت Wahed Invest (آمریکا/مالزی) – نخستین پلتفرم روبو-アドไวزر سرمایهگذاری حلال (منبع: Forbes)
استارتاپ SalaamPay (امارات) – ارائهدهنده راهکارهای پرداخت دیجیتال مطابق شریعت (منبع: Gulf News)
پروفسور محمدامین عبدالله (دانشگاه بینالمللی اسلامی مالزی) – پژوهشگر برجسته در حوزه فینتک اسلامی
برندگان تأییدشده:
IslamicCoin (2023) – ارز دیجیتال مبتنی بر استانداردهای AAOIFI (منبع: muslimtechfest.com)
Athan Pro (2022) – اپلیکیشن پیشرو در یادآوری نماز با ۱۰+ میلیون کاربر (منبع: TechCrunch)
Quranic (2021) – پلتفرم آموزشی قرآن با فناوری AR/VR (منبع: Arab News)
نهادهای حامی:
بانک توسعه اسلامی (عربستان سعودی) – حامی مالی بخش فینتک
مرکز تحقیقات اسلامی قطر – نهاد ناظر بر انطباق شرعی طرحها
دانشگاه UTM مالزی – میزبان علمی رویداد
بخش ها و موضوعات جشنواره
جشنواره Muslim Tech Fest در چهار بخش اصلی برگزار میشود: ۱) فینتک اسلامی (شامل بانکداری دیجیتال حلال، پرداختهای الکترونیک و ارزهای دیجیتال شرعی)، ۲) هوش مصنوعی و اخلاق دیجیتال (با تمرکز بر توسعه چارچوبهای اخلاقی برای فناوریهای نوین)، ۳) استارتاپهای فناوری اسلامی (حمایت از کسبوکارهای نوپای منطبق با ارزشهای اسلامی) و ۴) رسانههای دیجیتال (شامل پلتفرمهای آموزشی، محتوای دینی و فیلترینگ هوشمند). نکات کلیدی این جشنواره شامل تأکید بر انطباق شرعی فناوریها، حمایت از تجاریسازی طرحها و ارتباط مستقیم با سرمایهگذاران و مراجع دینی است. تمام بخشها زیر نظر نهادهای معتبری مانند بانک توسعه اسلامی و مرکز تحقیقات اسلامی قطر فعالیت میکنند.
کمیته داوران و مؤسس
مؤسس و حامیان اصلی:
برگزارکننده اصلی: شرکت Infinite Fusion (برگزارکننده تخصصی رویدادهای فناوری در مالزی)
وزارت فناوری و نوآوری مالزی (MOSTI)
بانک توسعه اسلامی (عربستان سعودی)
اتحادیه فینتک اسلامی جهانی
کمیته داوران (۲۰۲۳):
پروفسور داتو دکتر محمد علی حسن (رئیس شورای فقهی بانک نگارا مالزی)
دکتر لیلا حاجی عمر (متخصص فینتک اسلامی از دانشگاه آکسفورد)
مهندس خالد العلیان (مدیر عامل شرکت سرمایهگذاری اسلامی قطر)
دکتر نور حلیمه عبدالصمد (کارشناس ارشد اخلاق هوش مصنوعی از مرکز تحقیقات اسلامی بینالمللی)
مقایسه برترین نمایشگاههای جهان
برای مشاهده سایر پست های مربوط به بخش جشنواره و نمایشگاههای فناوری به اینجا مراجعه کنید.
