درسنامه فهم حدیث

معرفی اثر

درسنامه فهم حدیث، تألیف عبدالهادی مسعودی، ناشران دانشکده علوم حدیث و زائر، به زبان فارسی در سال هزار و سیصد و هشتاد و نه منتشر شده و شامل دویست و سی و دو صفحه می‌باشد. این کتاب به دو صورت فیزیکی و الکترونیکی موجود است. نسخه فیزیکی آن از سایت گیسوم قابل خریداری بوده و نسخه الکترونیکی آن به‌صورت کاملاً رایگان از سایت‌های کتابخانه مدرسه فقاهت یا کتابخانه دیجیتال قائمیه دریافت می‌گردد. همچنین، متن کامل این درسنامه در یک فایل تجمیع شده ارائه شده است؛ که بر خلاف بعضی از درسنامه‌ها که به صورت فایل‌های جداگانه منتشر می‌شوند، نقطه قوت مثبت این اثر محسوب می‌شود.

ساختار و تقسیم‌بندی محتوا

این کتاب در سه بخش کلی تقسیم‌بندی شده است:

• بخش اول: کلیات

• بخش دوم: سیر فهم حدیث

• بخش سوم: موانع فهم حدیث

هر یک از این بخش‌ها به زیرمجموعه‌های مرتبط دسته‌بندی شده‌اند. به‌عنوان مثال، در بخش دوم یعنی «سیر فهم حدیث»، چند درس از کل پانزده درس این کتاب قرار گرفته است؛ مانند:

• سیر اجمالی

• پیشنیازهای فهم

• فهم مفردات

• فهم ترکیبات

• گردآوری قرینه‌ها

• و سایر موارد

هر کدام از این درس‌ها نیز به زیرمجموعه‌های ریزتری تقسیم شده‌اند که نشان از جزئی‌نگری و پرداخت تفصیلی در این درسنامه می‌باشد.

پیشگفتار و اهداف پژوهشی

در پیشگفتار اثر آمده است که فهم حدیث، همانند تفسیر قرآن، قرن‌ها در حوزه‌های دینی سابقه داشته و گرچه بر خواندن مکرر و مستمر متون روایی تأکید می‌کند، هیچ‌گاه از روش‌هایی برای قاعده‌مند کردن این تلاش‌ها غافل نبوده است. کوشش به انجام رسیده در کتاب حاضر، گامی کوچک در یافتن این روش‌ها و استخراج آن‌ها از دل شرح‌ها، حاشیه‌ها و تعلیقه‌های کوچک و بزرگ عالمان دینی است. این نوشته مسیر فهم حدیث از آغازین مرحله تا واپسین گام آن را نشان می‌دهد؛ اما به هیچ‌وجه کسی را از خواندن هماره حدیث بی‌نیاز نمی‌کند و جایگزین تلاش ذهنی پژوهشگر در تعامل با متن نیست.

از جمله توصیه‌های پیشگفتار این است که دانش‌پژوه به صورت همزمان تطبیق مطالب بر روایات را به پیش ببرد.

برای آشنایی با قلم این کتاب، قسمتی از صفحه نوزده این اثر بیان می‌گردد:

«جایگاه فقه الحدیث ارائه مبانی و سیر منطقی فهم آن ما را به مقصود اصلی گوینده حدیث نزدیک می‌گرداند. این مبانی و شیوه‌ها که از قواعد ادبی، اصولی، کلامی و دیگر قوانین عقلی و عقلایی استخراج شده است، ما را در یافتن معنای اصلی حدیث و فهم درست و برتر مقصود آن و نیز جای دادنش در یک نظام همگون اعتقادی یاری می‌رساند به گونه‌ای که به ساختار به هم پیوسته مجموعه احادیث خللی وارد نیاید. از این رو فقه الحدیث مهم‌ترین دانش حدیثی و سودمندترین و کاراترین آنهاست و هدف دیگر دانش‌های حدیث، یاری رساندن به این دانش است.»