مأخذشناسی تاریخ و طبقات عمومی فقه و اصول

مقدمه

در این راهیاب، با هدف بررسی چند قرن از مأخذشناسی واژه نامه فقه و اصول، از دو منبع معتبر و ارزشمند بهره گرفته‌ایم: کتاب «مهارت‌های تحقیق و مأخذشناسی علوم اسلامی» اثر دکتر حسین صابری و کتاب «اصول البحث» تألیف شیخ عبدالهادی فضلی. این پژوهش علاوه بر معرفی دقیق این کتب و نسخه‌های موجود، به چگونگی دسترسی به نسخ این آثار نیز می‌پردازد. هدف نهایی، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه تاریخی فقه و اصول و علوم اسلامی است تا با شناخت دقیق منابع و روش‌های تحقیق، گامی مؤثر در جهت توسعه دانش و فهم عمیق‌تر متون دینی بردارند.

معرفی پژوهشگر

«شیخ عبدالهادی فضلی»

عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴-۱۳۹۲ش) روحانی شیعه و از شخصیت‌های تأثیرگذار قرن چهاردهم هجری شمسی در منطقه شرقی عربستان است. او دارای تحصیلات جامع در علوم حوزوی و دانشگاهی بود. فضلی تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دارد. او از شخصیت سید محمدباقر صدر متأثر بود و از حامیان انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌رفت. (مطالعه بیشتر در ویکی شیعه)

«دکتر حسین صابری»

«دکتر حسین صابری» استاد یار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد است. وی نخست به تحصیلات حوزوی در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشغول می‌شود و پس از مقطع سطح، دروس خارج را در مدرسه آیت‌الله العظمی خویی می‌گذراند. وی دوره‌های کارشناسی تا دکترای خود را نیز در همان گروه و دانشگاهی طی می‌کند که امروز در آن مشغول به تدریس است. «بررسی وضعیت عقل در فرایند استنباط فقهی» موضوع رساله ی دکترای وی است که در سال ۱۳۸۰ به عنوان پژوهش برتر در حوزه دین شناخته شده است. او تاکنون ۲۲ کتاب تالیف و ترجمه کرده است. (مطالعه بیشتر در ویکی فقه)

معرفی کتب

کتاب طبقات الفقهاء

نسخه: شیرازی، ابراهیم بن علی (۳۹۳-۴۷۶ق.)؛ طبقات الفقهاء، بغداد: المكتبة العربيه، ۱۳۵۶.

معرفی مولف: ابراهيم بن على بن يوسف بن عبدالله فيروز آبادى شيرازى (393-476ق)، با كنيه ابواسحاق، فقیه بزرگ شافعی و استاد نامدار مدرسه نظامیه بغداد بود. از جمله آثار وی میتوان التبصره فی اصول الفقه، الاشاره الی مذهب اهل الحق،المهذب فی فقه الإمام الشافعی، طبقات الفقهاء و… نام برد. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب

کتاب الفتح المبين في طبقات الاصوليين

نسخه: مراغی، عبد الله مصطفى الفتح المبين في طبقات الاصوليين، قاهره: مطبعة انصار السنة المحمديه، ۱۹۴۷. (بدران، پدران ابوالعينين تاريخ الفقه الاسلامی و نظرية الملكية و العقود، بیروت: دار النهضة العربيه، بيتا.)

معرفی: —

دسترسی به کتاب: نورلایب

کتاب تاريخ الفقه الاسلامی و نظرياته العامه

نسخه: سریتی، عبدالودود محمد؛ تاريخ الفقه الاسلامی و نظرياته العامه، بیروت: دار النهضة العربيه، ۱۹۹۳ م.

معرفی: —

دسترسی به کتاب: نورلایب

تاريخ الفقه الاسلامي كلمات في تاريخ التشريع الاسلام

نسخه: سایس،؛ محمد علی تاريخ الفقه الاسلامي كلمات في تاريخ التشريع الاسلامی، دمشق: دار الفکر بيروت: دار الفكر المعاصر، ۱۴۲۵ ق = ۲۰۰۴ م.

معرفی مولف: محمد علی سایس (1899-1976م)، نویسنده و استاد دانشگاه الازهر مصر. از برخی آثار وی میتوان نشأة الفقه الاجتهادي، تاریخ التشريع الإسلامي، مقارنة المذاهب في الفقه (با همکاری محمود شلتوت) و تحديد اول الشهور العربية و … نام برد. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: نورلایب

کتاب لتشريع والفقه في الاسلام

نسخه: قطان، مناع بن خليل؛ التشريع والفقه في الاسلام: تاريخا و منهجا، قاهره: مكتبة وهيه، ۱۴۲۲ ق. / ۲۰۰۱ م.

معرفی: تاريخ التشريع الإسلامي، التشريع و الفقه في الإسلام، تاريخا و منهجا، اثر مناع بن خلیل قطان، کتابی است در بررسی تاریخ و روش تشریع و فقه اسلامی در ادوار مختلف آن. کتاب با سه مقدمه از چاپ‌های مختلف کتاب آغاز و مطالب در یک تمهید و پنج فصل، سامان‌دهی شده است. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب

کتاب نشأة الفقه الاسلامی و تطوره

نسخه: حلاق، وائل؛ نشأة الفقه الاسلامی و تطوره، ترجمه رياض الميلادي مراجعه فهد بن عبد الرحمن الحمودي، بيروت: دار المدار الاسلامی، ۲۰۰۷ م.

معرفی مولف: وائل حلّاق محقق فلسطینی-کانادایی مطالعات اسلامی و استاد علوم انسانی بنیاد آوالون در دانشگاه کلمبیا است، جایی که از سال ۲۰۰۹ به تدریس اخلاق، حقوق و اندیشه سیاسی مشغول است. او به عنوان یک محقق برجسته در زمینه مطالعات حقوقی اسلامی شناخته می‌شود، و به عنوان یکی از مراجع برجسته جهان در زمینه حقوق اسلامی توصیف شده است. (مطالعه بیشتر در ویکی پدیا)

دسترسی به کتاب: نورلایب

کتاب ادوار فقه

نسخه: شهابی، محمود (۱۲۸۲- ۱۳۶۵)؛ ادوار فقه، [تهران]: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۶۶، ۱۳۷۵.

معرفی: ادوار فقه، تأليف محمود شهابى خراسانى كه در سال 1311ش در مدرسه عالى سپهسالار تدريس كرده و سپس در سال 1324ش آن را تكمیل و جهت نشر در اختيار انتشارات دانشگاه تهران قرار مى‌دهد. این مباحث مشتمل بر مباحث تاريخى و استدلالى فقهى است؛ هرچند رویكرد اصل کتاب نشان دادن تحولات تاريخى در فقه اسلامى است. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب

کتاب ادوار فقه و کیفیت بیان آن

نسخه: جناتی، محمد ابراهیم؛ ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران: کیهان، ۱۳۷۴.

معرفی: ادوار فقه و کیفیت بيان آن، نوشته آیت‌الله محمد ابراهیم جناتى شاهرودى است كه در بيان توضيحاتى راجع به فقه اسلامى و بالخصوص فقه شيعه و دوره‌هاى مختلف آن مى‌باشد. اين کتاب به زبان فارسی بوده و در سال 1357 ش، تأليف گرديده است. شبهاتى از مستشرقين راجع به فقه و نگاهى عمیق به تاريخ فقه از ویژگى‌هاى کتاب مى‌باشد. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب

کتاب تاریخ فقه و فقها

نسخه: گرجی، ابو القاسم؛ تاریخ فقه و فقها، تهران: سمت، ۱۳۷۵.

معرفی: تاريخ فقه و فقها، اثر ارزشمند استاد ابوالقاسم گرجى، به زبان فارسی است كه براى تدريس خود در دانشگاه آن را تأليف نموده‌اند. اين كتاب، نگاهى دارد به تاريخ فقه و اصول كه البته فقه را در سه بخش جداگانه و با نگاهى به برخى از فقهاى بزرگ مورد بررسى قرار داده است. (مطالعه بیشتر در ویکی نور)

دسترسی به کتاب: کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب

________________________________________________________

برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهیاب‌های پژوهشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.

جهت دسترسی به کتاب استاد عبدالهادی فضلی میتوانید به کتاب «اصول البحث» در سایت مدرسه فقاهت مراجعه نمایید.

و همچنین جهت دسترسی به مباحث علوم اسلامی می‌توانید به پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی مراجعه نمایید.