ماده 1. عنوان
عنوان رشته، سطح سه کلام با گرایش امامت اهل بیت (ع) است.[2]
ماده 2. تعریف
سطح سه کلام با گرایش امامت، یكی از شاخه‌های كلام اسلامی است، كه در آن طلاب، مبانی و مسائل امامت و ولایت را می‌آموزند و توانایی پاسخگویی به نیازهای مربوط و توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و تدریس آن را پیدا می‌كنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامّه سطح سه این رشته می‌شوند.
ماده 3.اهداف
- توسعه و تعمیق شناخت نسبت به مسائل ولایت و امامت بر مبنای ادله عقلی و نقلی و دفاع از عقائد شیعه؛
- افزایش توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و زمینه‌سازی جهت تألیف در زمینّه امامت؛
- شناخت و نقد دیدگاه‌های انحرافی، تقویت توان پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات روز در حوزّه امامت اهل بیت (ع)؛
- ایجاد توان تدریس مباحث امامت اهل بیت (ع) در سطوح پایین‌تر؛
- معرفی و شناخت منابع مهم امامت اهل بیت (ع) و ایجاد توان استفاده از آن؛
- تربیت طلاب مستعد جهت ورود به سطوح بالاتر؛
- شناخت استدلالی و عمیق مسائل فقهی و اصولی، و آشنایی با روش‌های استنباط فقهی؛
- ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول؛
- ایجاد توان استفاده از منابع فقهی و اصولی.
ماده 4.سیاست‌ها
- اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
- اهتمام به تقویت استقلال فكری و اعتماد به نفس در مسائل علمی؛
- اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینی و دفاع از عقائد شیعّه امامیه؛
- تأكید بر آموزش پژوهش‌گرا؛
- تأكید بر بهره‌گیری از روش‌های كارآمد آموزشی با اهتمام به سنت‌های حوزوی؛
- تأكید بر پویایی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و توجه به نیازهای روز؛
- تأكید بر شناسایی طلاب مستعد؛
- تأكید بر استفاده از متون آموزشی واجد استانداردهای لازم؛
- اهتمام به تقویت مبانی نظام اسلامی و ترویج ارزش‌های آن؛
- اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن.
ماده 5.ضرورت
- اهمیت فوق‌العادّه مباحث امامت و ولایت به عنوان شاخصّه اعتقادی شیعه امامیه؛
- رسالت حوزّه علمیه در تربیت اندیشمندان متكلم جهت تبیین، ترویج و دفاع از عقائد شیعّه امامیه؛
- نیاز اجتماع به تبیین و ترویج عقائد شیعه و دفاع از آن در مقابله با تهاجمات فكری.
ماده 6.نظام آموزشی
نظام آموزشی این رشته نیم‌سالی، درسی[3]و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه حداقل شش و حداكثر هشت نیم‌سال است.
ماده 7. شرایط پذیرش
- احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی بر اساس آئین‌نامه‌های مصوب؛
- دارا بودن مدرك علمی سطح دو؛
- قبولی در آزمون ورودی و مصاحبّه علمی در رشته امامت اهل بیت (ع) سطح3.
ماده 8. جدول دروس پیش نیاز
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| ۱ | منطق | 32 | تبیین روش و شرائط استدلال برهانی و جدلی، همراه با شناخت مغالطه و انواع آن (متن فارسی) |
| ۲ | معرفت‌شناسی | 32 | شناخت استدلالی راه‌ها و ابزار شناخت و ارزیابی آنها |
| ۳ | فرق و مذاهب كلامی | 32 | آشنایی با آموزه‌ها، روش‌ها و كتب اصلی فرقه‌های مهم تشیع و تسنن |
| ۴ | كلیات و تاریخ علم كلام | 32 | شناخت علم كلام (فرق آن با فلسفه و علوم دیگر) موضوع، غایت و مبانی آن، تبیین حجیت روش‌های عقلی و نقلی و شرائط آنها و آشنایی با سیر تكوّن و تطور علم كلام، مشرب‌های كلامی، متكلمین بزرگ، منابع و مآخذ مهم كلامی |
| ۵ | كلام اسلامی 1 و 2 و 3 | 96 | شناخت استدلالی مباحث خداشناسی (ذات، صفات فعلیه و ذاتیه، مراتب فعل الهی)، نبوت (ضرورت، ویژگی‌ها، وظایف و اختیارات، نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام) و معاد (حقیقت مرگ، عالم برزخ، قیامت و ویژگی‌های آن) |
| ۶ | مسائل جدید كلامی | 32 | شناخت مهم‌ترین مسائل جدید كلامی، مانند: معرفت و تجربّه دینی، تكثّرگرایی، علم و دین و قلمرو دین |
| ۷ | تاریخ معاصر | 32 | بررسی تحلیلی تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی صد سال اخیر ایران |
| ۸ | روش تحقیق | 32+16نظری عملی | آشنایی با روش‌های عمومی پژوهش و كیفیت بهره‌برداری از منابع |
| ۹ | زبان انگلیسی (عمومی) | 32+16نظری عملی | ایجاد توان درك مطلب و ترجمّه متون سادّه انگلیسی |
| جمع | 384 |
تبصره:طلابی كه دروس پیش‌نیاز را در مراكز معتبر گذرانده باشند، در صورت مطابقت 80 درصدی سرفصل‌ها از گذراندن این دروس معاف هستند.
ماده 9.عناوین و مشخصات كلی
| ردیف | عنوان | ساعت |
| 1 | دروس عمومی | 624 |
| 2 | دروس تخصصی | 1176 |
| جمع كل | 1800 |
ماده 10.عناوین و مشخصات تفصیلی
1. دروس عمومی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
| فقه | 160 | شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیةالعیب تا آخر مکاسب) | |
| اصول | 320 | شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (جلد اول كفایةالاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم) | |
| عربی معاصر | 16+ 32 نظری عملی | ایجاد توان بهره‌گیری از متون عربی جدید در حوزّه امامت اهل بیت (ع) | |
| روش تحقیق پیشرفته | 16+ 32 نظری عملی | تقویت توان تحقیق و پژوهش در مسائل امامت اهل بیت (ع) با آموزش روش‌های تحقیق و كیفیت بهره‌برداری از ابزار و منابع | |
| روش تدریس | 16+ 32 نظری عملی | ایجاد توان مهارت تدریس با آموزش روش‌ها و فنون كلاس‌داری و ارزشیابی | |
| جمع | 624 |
2. دروس تخصصی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| ۱ | نظریه‌های امامت و خلافت | 32 | بررسی و مقایسّه نظریه‌های امامت اهل بیت (ع) و خلافت از دیدگاه فِرَق شیعه و عامه |
| ۲ | روش‌شناسی علم كلام | 32 | تبیین مبانی، روش‌ها و قواعد علم كلام، مانند حجیت عقل، حجّیت آیات و روایات، حسن و قبح عقلی، قاعدّه لطف، امتناع نقض غرض، وجوب شكر منعم، هدف‌داری خدا و حجیت خبر واحد در مسائل اعتقادی |
| ۳ | امامت عامه 1(فلسفه امامت) | 32 | تبیین ضرورت عقلی و نقلی امامت اهل بیت (ع) و لزوم خلافت الهی و بیان جایگاه امامت در منظومّه معارف دینی |
| ۴ | امامت عامه 2(شئون و مناصب امام) | 48 | تبیین مرجعیت علمی، هدایت و رهبری اجتماعی، حكومت، ولایت تكوینی و تشریعی امام و بررسی مسألّه غلوّ و تقصیر |
| ۵ | امامت عامه 3(خصائص و ویژگی‌های امام) | 32 | تبیین خصائص و ویژگی‌های امام، مانند علم، عصمت و نصب الهی، همراه با نقد و بررسی دیدگاه‌های مختلف |
| ۶ | امامت و ولایت در قرآن | 48 | آشنایی با مباحث امامت عامه (ضرورت، ویژگی‌ها، وظایف، اختیارات، آثار و فوائد) و امامت خاصه و نیز مباحث ولایت از منظر قرآن کریم با روش تفسیر موضوعی |
| ۷ | امامت امیرالمؤمنین علیه‌السلام 1 | 64 | تبیین راه‌های تشخیص امام و بررسی ادلّه نقلی و عقلی امامت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه‌السلام |
| ۸ | امامت امیرالمؤمنین علیه‌السلام 2 | 32 | بررسی و نقد صلاحیت خلفای ثلاث |
| ۹ | امامت سایر ائمهعلیهم السلام | 32 | تبیین ادلّه نقلی و عقلی امامت دیگر امامان، با توجه به شبهات زیدیه، اسماعیلیه و واقفیه |
| ۱۰ | تاریخ تحلیلی امامت 1 و 2 | 64 | تحلیل وقایع مهم مرتبط با امر امامت، از زمان پیامبر اعظمصلی الله‌علیه‌وآله تا پایان غیبت صغری |
| ۱۱ | شبهه‌شناسی امامت | 32 | پاسخ به شبهات جدید در عرصّه امامت، مانند مشروعیت، مقبولیت، رابطه امامت و خاتمیت |
| ۱۲ | كلام مقارن | 32 | بررسی عقلی و نقلی اصول كلام اسلامی، با تكیه بر ممیزات عقائد شیعه، مانند اسماء و صفات، عدل الهی، قضا و قدر، امر بین الامرین، بداء، تنزیه انبیاء، رجعت و تقیه |
| ۱۳ | مهدویت | 48 | تبیین اشتراكات و اختلافات اعتقاد به منجی در ادیان و مذاهب و تبیین آموزّه مهدویت، مبانی و مسائلی مانند فلسفّه غیبت و انتظار، آثار وجودی امام غائب، ظهور و علائم آن، حكومت حضرت مهدی علیه السلام از دیدگاه شیعه |
| ۱۴ | ولایت فقیه | 32 | تبیین نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت و شناخت استدلالی رهبر و حاكم اجتماعی، شرائط، وظایف و اختیارات او، با رویكرد پاسخ به شبهات |
| ۱۵ | مأخذشناسی امامت اهل بیت (ع) | 16 | معرفی توصیفی و تحلیلی كتب مهم امامت اهل بیت (ع) در فرق اسلامی، به ویژه منابع امامیه، مانند الشافی، شرح التجرید، الالفین، دلائل الصدق، الغدیر، عبقات الانوار و احقاق الحق |
| ۱۶ | احتجاجات معصومین پیرامون امامت | 32 | بررسی و تبیین احتجاجات معصومینعلیهم السلامدربارّه امامت و مسائل مرتبط با آن |
| ۱۷ | منابع فریقین | 32 | اعتبارسنجی و بررسی مقایسه‌ای منابع اندیشه تشیع و تسنن، مانند: قرآن، سنت، عقل، اجماع و قول صحابی |
| ۱۸ | نقش امامان شیعه در فرهنگ و تمدن اسلامی | 32 | بیان نقش ائمهعلیهم السلام در شكل‌گیری و رشد علوم، فنون، ادب، فرهنگ و هنر اسلامی |
| ۱۹ | تاریخ تشیع | 32 | بررسی چگونگی پیدایش و سیر تطور تشیع، فرق مهم تشیع و دولت‌های مهم شیعی از آغاز تا كنون |
| ۲۰ | سیرّه اخلاقی معصومان | 32 | آشنایی با سلوك و رفتار فردی و اجتماعی معصومین علیهم السلام به صورت موضوعی |
| ۲۱ | نقد وهابیت | 32 | آشنایی با تاریخ، جریانات، سازمان و تشكیلات وهابیت و نقد آموزه‌ها و عقاید آنها |
| ۲۲ | نقد بهائیت | 32 | آشنایی با تاریخ، جریانات، سازمان و تشكیلات بهائیت و نقد آموزه‌ها و عقاید آنها |
| ۲۳ | اعتبارسنجی احادیث امامت | 32 | ارزیابی و اعتبارسنجی روایات مهم باب امامت اهل بیت (ع)، با اشاره به مباحث مهم حدیث‌شناسی |
| ۲۴ | متون ادبی امامت | 16+ 8 نظری عملی | انس با متون فاخر نظم و نثر ادبی (عربی و فارسی) در باب امامت و ایجاد توان بهره‌گیری از آن |
| ۲۵ | وظایف امت نسبت به امام | 32 | تبیین وظایفی مانند معرفت، بیعت، اطاعت، تولّی و تبری، محبت، أخذ علوم، نصیحت و احیاء امر ائمه علیهم السلام |
| ۲۶ | زبان تخصصی 1 و 2 | 64+ 32 نظری عملی | ایجاد توان فهم متون انگلیسی در حوزّه امامت اهل بیت (ع) |
| ۲۷ | پایان‌نامه | 192عملی | ارائّه یك پژوهش جامع، همراه با نقد و بررسی و تتبع كافی در موضوع امامت |
| جمع | 1176 |
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهباب های آموزشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
[1]. این مصوبه قبلاً به عنوان مصوبّه 784 در جلسّه 16 کمیتّه بررسی و تصویب رشته‌ها، (دورّه پنجم)، مورخ 30/6/90 به تصویب رسیده بود، که پس از اصلاح مطابق تصمیم جلسّه 81 شورای عالی حوزه‌های علمیه (دورّه ششم)، به مصوبّه 925 تغییر یافت.
[2]. عنوان مصوبه، اصلاحی مصوبّه 828.
[3]. در این نظام، هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد در یک درس، تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.