اگر تدریس را اینطور معنا کنیم:
«زمینه سازی برای به فعلیت رسیدن فرآیند تبدیل مجهولات به معلومات در علمآموز تا بتواند آن قسمت از روح متحد شده با لایههای فوقانی وجودِ اشیاء در سلسله مراتب هستی که برای به فعلیت رساندن قوایش لازم است را به فعل و انفعالات جسمانی تبدیل کند.»
بر اساس این تعریف، یک استاد باید زمینه اتحاد بین روح علم آموز با لایه های فوقانی وجودِ اشیاء در سلسله مراتب هستی را فراهم کند و این کار را به گونه هایی انجام دهد که علم آموز بتواند روح متحد شده با لایه های فوقانی اشیاء را به فعل و انفعالات جسمانی تبدیل کند و با استفاده از آن قوایش را به فعلیت برساند؛ حال این سوال مطرح میشود که استاد چگونه باید زمینه اتحاد بین روح علمآموز با لایههای فوقانی اشیاء را فراهم کند و چگونه این توانمندی را در علمآموز ایجاد کند؟
راهبرد اصلی تدریس
به استناد آیه شریفه «اُدْعُ اِلي سَبيِلِ ربِّك بِالحِكْمَهْ والمَوعِظَهْ الحَسَنَهْ وجَادِلـْهُم بِالَّتِي هِيَ اَحْسَن ُ»[1] پاسخ این مسأله عبارت است از:
- تبيين مطلب درس با استفاده از معادلات و قوانين هستي، به طوري كه منطقي بودن مطلب درس براي علم آموز ملموس شود. (حكمت ) (استادی که بتواند منطقی و برتر بودن مطلب درس را ثابت کند، خواهد توانست بین روح علمآموز و لایههای فوقانی وجودِ اشیاء اتحاد برقرار کند.)
- تشريح مطلب درس با ارائه نتايج مثبت عمل به آن و ضررهاي ناديده گرفتن آن، به طوري كه تأثير مطلب در روند زندگي براي علم آموز مشهود شود. (موعظه حسنه ) (استادی که بتواند مفید بودن مطلب درس را ثابت کند، خواهد توانست علمآموز را به این سطح برساند که بتواند این روح متحد شده با لایههای فوقانی اشیاء را به فعل و انفعالات جسمانی تبدیل کند و با استفاده از آن قوایش را به فعلیت برساند.)
- عرضه مطالب مشابه و رقيب و مقايسه آنها با يكديگر براي كشف نقاط ضعف و قوت، به طوري كه برتري مطلب درس بر موارد مشابه براي علم آموز معلوم گردد.(جدال احسن)[2]
حال کدامیک از حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن، راهبرد اصلی تدریس است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که راهبرد اصلی تدریس، عبارت است از موعظه حسنه و تدریس کاربردی. استادی خواهد توانست تدریس موفقی داشته باشد که به صورت کاربردی تدریس کند و حکمت و جدال احسن مقدمه تدریس هستند.
حکمت موجب میشود تا منطقی بودن مطلب درس برای علمآموز روشن بشود و با اطمینان خاطر به مطلب درس عمل کند و جدال احسن از آنجا که موجب روشن شدن نقاط اشتراک و افتراق مطلب درس با نظرات رقباء خواهد شد، موجب روشن شدن برتری درس نسبت به آنها خواهد شد