دایرةالمعارف بزرگ اسلامی یکی از محققانهترین و جامعترین دایرةالمعارفهای تخصصی در موضوع اسلام و به زبان فارسی است. این اثر به همت سید کاظم موسوی بجنوردی و با همکاری گروه بسیاری از برجستهترین اسلامشناسان معاصر کشور منتشر گردیده است.
موضوع دائرة المعارف بزرگ اسلامی
محدوده دائرة المعارف بزرگ اسلامی مفاهیم، اصطلاحات، اعلام و اماکن جغرافیایی جهان اسلام، بدون در نظر گرفتن تشیع و تسنن است و به دانشهای فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال، تفسیر و کلام و همچنین به زندگی، احوال و آثار خاورشناسان و اسلام شناسان در این مجموعه پرداختهاند، محتوای دائرة المعارف بزرگ اسلامی در سایت دائرة المعارف بزرگ اسلامی بصورت آنلاین قابل مشاهده است.
هدف از تألیف و روششناسی دائرة المعارف بزرگ اسلامی
سرپرست علمی و سرویراستار هدف از تألیف این دایرةالمعارف را این چنین بیان میکند، این دانشنامه به گونهای تدوین گردیده که از نقصها و خطاهای دایرةالمعارف اسلام به زبان انگلیسی، طبع لیدن (که توسط گروهی از خاورشناسان تألیف گردیده است) دور باشد، وی در ادامه تصریح کرده است که دایرةالمعارف بزرگ اسلامی سعی دارد با تکیه بر روشهای علمی و استناد به موثقترین منابع و تازهترین اطلاعات، مطالب را تدوین کند تا نیاز علمی جوامع اسلامی را تا حد امکان برطرف سازد.
ویژگی ها دائرة المعارف بزرگ اسلامی
گستردگی موضوعات
این اثر با وجود اینکه بهعنوان یک دایرةالمعارف تخصصی در زمینه مفاهیم، اعلام و فرهنگ جهان اسلام شناخته میگردد، دامنهای بسیار گسترده دارد. از جمله موضوعاتی که نویسندگان در این دایرةالمعارف به آن پرداختهاند میتوان به علوم قرآنی، اصول عقاید، کلام، فقه، اصول فقه، شاخههای مختلف دانش حدیث، اخلاق، ادیان، ملل و نحل، منطق، فلسفه، عرفان، هنر، مردمشناسی، معماری، آثار اسلامی، تاریخ، جغرافیا، ریاضیات، نجوم و پزشکی اشاره کرد.
اختصار یا تفصیل مقالات
اختصار یا تفصیل مقالات این دایرةالمعارف، بر اساس اهمیت موضوع و ارتباط آن با اسلام، تاریخ و تمدن ملل اسلامی تعیین گردیده است. همچنین تفصیل برخی مقالات بهخاطر نبود نوشتههای جامع در زبان فارسی درباره آن موضوعات است.
اصول تحریر مقالات و سازماندهی
در ابتدای جلد اول دایرةالمعارف، ضوابط تحریر مقالات، اختصارات مآخذی که به خط فارسی یا عربی است، اختصارات لاتین، سازمان علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و فهرست اسامی محققان، مؤلفان، ویراستاران و همکاران این فرهنگنامه ذکر گردیده است.</p><h3>
جلب همکاری محققان برجسته
یکی از نخستین امتیازات دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلب همکاری محققان ورزیده کشور، فارغ از گرایشهای سیاسی و ایمانی آنهاست و نام همه همکاران اعضای شورای علمی، سرپرستان بخشهای علم، محققان، مؤلفان، ویراستاران و کارمندان در آغاز هر مجلد درج گردیده است و کمتر پژوهندهای از پژوهشگران طراز اول است که در این فهرست غایب باشد.
شباهتها و تفاوتها با دایرةالمعارف اسلام
دائرة المعارف بزرگ اسلامی از لحاظ شمول مطالب، شباهت بسیاری به دایرةالمعارف اسلام دارد. مانند آن بیشتر مبتنی بر شرح اعلام تاریخی، جغرافیایی و مباحث فقهی، کلامی، علمی، ادبی و فلسفی است و کمتر به مباحث اقتصادی و علوم طبیعی مانند گیاهشناسی، جانورشناسی و طب توجه دارد. آنچه تاکنون در این اثر به چاپ رسیده عمدتاً شرح اعلام تاریخی است، مرکز توجه این دائرة المعارف تاریخ اسلام است؛ اما به سوابق ملل دیگر که در تکوین تمدن و فرهنگ اسلامی تأثیر زیادی گذاشتهاند، مانند ایرانیان، یونانیان، سریانیان، مصریان و شامیان، کمتر پرداخته گردیده است.