دائرةالمعارف بزرگ اسلامی یکی از محققانهترین و جامعترین دایرةالمعارفهای تخصصی در موضوع اسلام و به زبان فارسی است. این اثر به همت سید کاظم موسوی بجنوردی و با همکاری گروه بسیاری از برجستهترین اسلامشناسان معاصر کشور منتشر گردیده است.
موضوع دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
محدوده دائرة المعارف بزرگ اسلام عبارت است از؛ مفاهیم، اصطلاحات، اعلام و اماکن جغرافیایی جهان اسلام، بدون در نظر گرفتن تشیع و تسنن و در این مجموعه به دانشهای فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال، تفسیر و کلام، همچنین زندگی احوال و آثار خاورشناسان، اسلام شناسان پرداختهاند.
از تألیف و روششناسی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
هدف از تألیف این دایرةالمعارف، تدوین اثری است که از نقصها و خطاهای دایرةالمعارف اسلام به زبان انگلیسی، طبع لیدن (که توسط گروهی از خاورشناسان تألیف گردیده است) دور باشد و همچنین؛ نویسندگان دایرةالمعارف بزرگ اسلامی سعی کردهاند که با تکیه بر روشهای علمی و استناد به موثقترین منابع و تازهترین اطلاعات، مطالب را تدوین کنند تا نیاز علمی جوامع اسلامی را تا حد امکان برطرف سازد.
گستردگی موضوعات
این دایرةالمعارف، با وجود اینکه بهعنوان یک دایرةالمعارف تخصصی در زمینه مفاهیم، اعلام و فرهنگ جهان اسلام شناخته میشود، دامنهای بسیار گسترده دارد. از جمله موضوعاتی که در این دایرةالمعارف به آن پرداختهاند میتوان به علوم قرآنی، اصول عقاید، کلام، فقه، اصول فقه، شاخههای مختلف دانش حدیث، اخلاق، ادیان، ملل و نحل، منطق، فلسفه، عرفان، هنر، مردمشناسی، معماری، آثار اسلامی، تاریخ، جغرافیا، ریاضیات، نجوم و پزشکی اشاره کرد.
ویژگی های دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
اختصار یا تفصیل مقالات
این دایرةالمعارف، بر اساس اهمیت موضوع و ارتباط آن با اسلام، تاریخ و تمدن ملل اسلامی تعیین گردیده است. همچنین تفصیل برخی مقالات بهخاطر نبود نوشتههای جامع در زبان فارسی درباره آن موضوعات است.
اصول تحریر مقالات و سازماندهی
در ابتدای جلد اول دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ضوابط تحریر مقالات، اختصارات مآخذی که به خط فارسی یا عربی است، اختصارات لاتین، سازمان علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و فهرست اسامی محققان، مؤلفان، ویراستاران و همکاران این فرهنگنامه ذکر گردیده است.
جلب همکاری محققان برجسته
یکی از نخستین امتیازات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلب همکاری محققان ورزیده کشور، با وجود تفاوت در گرایشات سیاسی، نام همه همکاران اعضای شورای علمی، سرپرستان بخشهای علم، محققان، مؤلفان، ویراستاران و کارمندان در آغاز هر مجلد آوردهاند.
شباهتها و تفاوتها با دایرةالمعارف اسلام
دائرةالمعارف بزرگ اسلامی از لحاظ شمول مطالب، شباهت بسیاری به دایرةالمعارف اسلام دارد. مانند آن بیشتر مبتنی بر شرح اعلام تاریخی، جغرافیایی و مباحث فقهی، کلامی، علمی، ادبی و فلسفی است و کمتر به مباحث اقتصادی و علوم طبیعی مانند گیاهشناسی، جانورشناسی و طب توجه دارد، مرکز توجه این اثر تاریخ اسلام است، اما به سوابق ملل دیگر که در تکوین تمدن و فرهنگ اسلامی تأثیر زیادی داشتهاند، مانند ایرانیان، یونانیان، سریانیان، مصریان و شامیان، کمتر پرداختهاند.