چکیده
وبگاه جامع الاحادیث یک پلتفرم تخصصی است که مجموعه‌ای از روایات موجود در 199 عنوان از منابع حدیثی شیعه را ارائه می‌دهد. این مجموعه شامل 517 جلد است و هدف آن جمع‌آوری احادیث شیعی از پنج قرن اول و منابع آن‌هاست.
هدف وبگاه جامع الاحادیث آن است که مجموعه کتابهای شیعی باقیمانده از پنج قرن اول که دارای احادیث هستند
را به همراه منابع حدیثی که نوشته شده تا زمان نوشتن مستدرک الوسائل جمع آوری نماید. در این میان برخی از مهمترین منابع مهم مورد توجه و استفاده حدیث‌پژوهان در دوره‌های متاخر نیز با این مجموعه همراه خواهند بود.
فهرست منابع حدیثی وب:
در کنار عرضه فهرست احادیثِ کتابهای مذکور، ترجمه‌ها و شروح نوشته شده برای روایات نیز در ذیل هر روایت به نمایش در می‌آید. در حال حاضر بیش از 86 هزار روایت در پایگاه دارای ترجمه هستند که برای ترجمه آنها از 133 عنوان کتاب در 218 جلد استفاده شده است. همچنین بیش از 35 هزار روایت پایگاه که بخش عمده آنها، روایات کتب اربعه حدیثی است، دارای شرح می‌باشند.
مخاطبان وبگاه جامع الاحادیث
وبگاه جامع الاحادیث با هدف ارائه خدمات پژوهشی مناسب به حدیث‌پژوهان و محققان علاقمند به مطالعات حدیثی طراحی. بخشی از پیچیدگی ساختار وبگاه و دشواری‌های موجود در مسیر بهره‌برداری از امکانات آن احتمالا به این موضوع مرتبط است. به همین جهت لازم است کاربران با بردباری، به مرور با قابلیت‌های وبگاه و نحوه‌ی بهره‌گیری از این قابلیت‌ها آشنا شوند.
ویژگی‌ها
- 1. حدیث محوری
- یکی از مهمترین ویژگی‌های این وبگاه که آن را از نرم‌افزار جامع الاحادیث متمایز می‌کند، رویکرد حدیث‌محور آن در ارائه محتواست. به جای ارائه متن کامل کتابها، این وبگاه فهرستی کامل از احادیث اهل بیت علیهم السلام را از کتابهای مختلف حدیثی استخراج و ارائه می‌دهد. این رویکرد حدیث‌محور، امکان ارائه اطلاعات و امکانات بیشتری در ارتباط با هر حدیث را فراهم کرده است.
- 2. گروه بندی
یکی از مسائلی که حدیث‌پژوهان همواره با آن روبه رو هستند نسخه‌های مختلف یک حدیث است که در طول تاریخ با به صورت متفاوت در کتابهای مختلف نقل شده است. این نسخه‌ها معمولا از جهات سندی و متنی با یکدیگر متفاوت بوده و محقق ناچار از مراجعه به آنها می‌باشد. از سوی دیگر تکرار این موارد در جستجوهای رایانه‌ای و مانند آن موجب مشکلاتی برای استفاده کنندگان است. این مساله در آثار حدیثی از طریق «تخریج» نسخه‌های مختلف یک روایت حل می‌شود. به این منظور در این سایت با بهره‌گیری از روش متن کاوی، روایاتی که شباهت بالای لفظی آنها بر اتحاد آنها دلالت می‌کند، جمع آوری شده «گروهبندی احادیث»در اختیار کاربران قرار گرفته است.
- 3. اطلاعات پیرامونی
در ذیل هر حدیث اطلاعات پیرامونی متعددی وجود دارد که عبارتند از:
3.1. ترجمه و شرح حدیث
مجموعه ای از ترجمه ها و شروحی که بر این حدیث نگاشته شده از منابعی که فهرست آنها گذشت، گردآوری و در کنار حدیث ذکر شده است. این ترجمه ها و شروح به متن کامل کتابها پیوند داشته و کاربر میتواند متن کامل را در وبگاه نورلایب مشاهده نماید.
3.2. احادیث هم نشانی
در طول تاریخ تدوین و نگارش کتب حدیثی، گردآوری احادیث مرتبط با یک موضوع خاص (باب) در آثار مختلف، امری رایج بوده و گامی در جهت گردآوری و طبقه‌بندی احادیث مرتبط با هم محسوب می‌شود. این وبگاه با تفکیک احادیث هر کتاب و امکان نمایش احادیث مرتبط از کتب مختلف (مثلاً در نتایج جستجو)، به کاربران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از گزینه «احادیث هم‌نشین»، به احادیث دیگری که در همان باب حدیث مورد نظر قرار دارند، دسترسی پیدا کنند.
3.3. احادیث مرتبط
متن شما به شکل معلوم به صورت زیر است:
قابلیت‌های وبگاه جامع الاحادیث
وبگاه جامع الاحادیث به کاربران این امکان را می‌دهد که احادیث مشابه و مرتبط با یک حدیث خاص را مشاهده کنند. این احادیث مشابه بر اساس مشابهت لفظی و احادیث مرتبط بر اساس مشابهت معنایی پردازش شده‌اند. قابلیت مشاهده احادیث مشابه لفظی که در نرم‌افزار جامع الاحادیث 3.5 موجود بود، در این وبگاه نیز پشتیبانی می‌شود. همچنین، همانند قابلیت جدید مشابهت‌یابی معنایی که به معنای یافتن احادیث مرتبط با موضوع روایت انتخاب شده است، در این پایگاه ارائه شده است. این امکان با استفاده از فناوری داده‌کاوی متون پیاده‌سازی گردیده و به شناسایی روابط و ارتباطات بین احادیث کمک می‌کند.
با انتخاب گزینه “احادیث مرتبط” در ذیل هر حدیث، کاربران میتوانند پاسخ‌های مربوط به هر دو بخش مشابه لفظی و معنایی را به صورت گروهبندی شده و در کنار یکدیگر مشاهده کنند. لازم به ذکر است که به دلیل استفاده از پردازش ماشینی، ممکن است در بخش اندکی از پاسخ‌ها، به ویژه در مقوله مشابه‌یابی معنایی، خطاهایی وجود داشته باشد.
3.4. اطلاعات سندی
پیوند بین پژوهشهای انجام شده در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه سند احادیث (درایة النور و اسناد شیخ صدوق رحمه الله) با مباحث مربوط به متن روایات (جامع الاحادیث)، از گذشته یکی از اهداف مرکز بوده است که خوشبختانه اولین گام آن در پایگاه جامع الأحادیث برداشته شد و کاربران میتوانند علاوه بر مشاهده ترجمه و شرح متن روایات، با انتخاب گزینه اطلاعات سندی در ذیل هر حدیث، اطلاعات مربوط به سند آن روایت، شامل سند بازسازی شده، عناوین کامل راویان و شرح حال مختصری از آنها را نیز مشاهده نمایند. در حال حاضر این اطلاعات برای بیش از یکصد هزار روایت وجود دارد که با در نظر روایات تکراری در منابع و استفاده از گروهبندی روایات، تقریبا می‌توان از این اطلاعات رجالی برای غالب احادیث پایگاه بهره برد. همچنین در آینده، کمیت و کیفیت ارائه اطلاعات سندی بهبود خواهد یافت.
3.5. حدیث در کتب
چنان که گذشت، امکان مشاهده هر یک از احادیث پایگاه و ترجمه و شرح آن، در خلال صفحات همان کتب در کتابخانه دیجیتال نور فراهم است، و همچنین بخشی از دیدگاه های ذکر شده در ارتباط با هر حدیث، خارج از کتابهای شرح و در خلال کتابهای نگاشته شده در رشته های مختلف علوم اسلامی موجود است در دسترسی کاربران قرار داده شده است.
3.6. ترجمه حدیث در کتب
اشاره شد که مقدار قابل توجهی از روایات پایگاه با استفاده از منابعی که به طور مستقیم به ترجمه آن روایات پرداخته‌اند، دارای ترجمه می‌باشند که با احتساب وجود روایات تکراری در منابع پایگاه، تعداد روایات دارای ترجمه به حدود سه چهارم مجموع احادیث بالغ می‌شود و می‌توان با انتخاب گزینه گروهبندی، از ترجمه یک روایت برای سایر روایات هم‌گروه نیز بهره برد.
- 4. فیلتر نتایج
با توجه به تعداد بالای احادیث، کاربران میتوانند احادیث را بر اساس عوامل مختلفی فیلتر نمایند. این عوامل عبارتند از:
4.1. منابع
کاربران میتوانند با انتخاب یکی از منابع حدیثی پایگاه یا ابواب داخلی آن، فهرست روایات را به روایات آن منبع محدود نمایند.
4.2. احادیث تفکیکی هر یک از معصومان علیهم السلام
یکی از قابلیت‌های وبگاه جامع الاحادیث برای اولین بار، امکان مشاهده روایات مربوط به هر کدام از معصومین است.
4.3. احادیث ترجمه دار/ اندازه حدیث/ قرن
برخی از دیگر فیلترهایی که امکان محدود نمودن فهرست روایات بر اساس آنها وجود دارد، عبارتند از فیلتر احادیث دارای ترجمه و احادیث دارای شرح، فیلتر احادیث بر اساس طول حدیث و فیلتر احادیث بر اساس قرن نگارش منبع آن.
نکته قابل توجه در رابطه با فیلتر احادیث، امکان اِعمال همزمان آنها است. به عنوان مثال کاربر میتواند در کتاب کافی، در میان احادیث دارای ترجمه، مشروط بر این که روایت از امام صادق علیه السلام باشد و اندازه روایت طولانی تر از دو خط نباشد، احادیث مشتمل بر کلمه یا عبارت مورد جستجوی خود را مشاهده نموده و به ترجمه‌ها، شروح و سایر اطلاعات پیرامون این احادیث دست یابد.
فعالیت‌های حدیثی کاربران
فعالیت‌های حدیثی کاربران بر روی وبگاه ذخیره می‌شود تا امکان پژوهشهای بهتری را برای ایشان فراهم نماید.
همچنین در زیر هر حدیث امکان ترجمه حدیث به زبان‌های مختلف برای کاربران وجود دارد. در آینده نزدیک نیز امکان بحث و نظر در رابطه با احادیث، ترجمه ها و شروح برای کاربران فراهم خواهد شد.
