هدف:ارزیابی توانایی دانشجویان برای رویارویی با نظام آموزشی جدید و فناوری های اطلاعاتی نوین در محیط آموزشی مبتنی بر حوزه های علمیه ممکن است اطلاعاتی را برای توسعه مداخلات موثر برای بهبود فرآیند جستجوی اطلاعات در آینده فراهم کند.
این مطالعه با هدف بررسی وضع موجود در فرایند جستجوی اطلاعاتی مبتنی بر نظام آموزشی جدید و فناوری های اطلاعاتی نوین در حوزه های علمیه است.
روش شناسی: در تنظیم ابزار تحقیق، سوال های طراحی شده در پرسش نامه با مطالعه متون مربوط به رفتارهای اطلاع یابی و همچنین با استفاده از بعضی سوال هایی که در تحقیقات قبلی توسط الیس و همکارانش استفاده شده بود تهیه شد. برای تعیین روایی صوری، پرسشنامه توسط اساتید در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مورد بررسی قرار گرفت.
همچنین برای تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرائب آلفای کرونباخ حاصل از این آزمون ها از 684/0 تا 754/0 و نمایانگر پایائی بالای طیف های مورد استفاده است.
جامعه آماری این تحقیق طلاب حوزه های علمیه خواهران استان فارس و استان بوشهر هستند که بالغ بر 4073 نفر می باشند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. به منظور تحقق هدف پژوهش، 323 طلبه به طور تصادفی، که 215 نفر در فارس و 108 نفر در استان بوشهر در سال تحصیلی 1394-1395 در حوزه های علمیه دو استان فارس و بوشهر انتخاب شدند.
ابزار جمع آوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه بود. از آمار توصیفی و آزمون آماری استنباطی ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون فریدمن، و آزمون تکمیلی ویلکاکسون استفاده شد.
یافته ها: یافتههای پژوهش حاکی از آن است که
- در انتخاب موضوع پژوهشی کنجکاوی ذهن (میانگین رتبه ای 6/2)
- در تشخیص نیاز اطلاعاتی بررسی منابع اطلاعاتی (میانگین رتبه ای 13/3)
- در شناسایی منابع اطلاعاتی مرور سایتهای اینترنتی یا شبکه های اجتماعی مرتبط با موضوع (میانگین رتبه ای 92/3)
- در جستجوی منابع اطلاعاتی استفاده از پایگاه های اطلاعاتی برخط (میانگین رتبه ای 48/3)
- در دسترسی به منابع اطلاعاتی استفاده از کتابخانه (میانگین رتبه ای 66/3)
- در استفاده از منابع اطلاعاتی کتاب های چاپی (میانگین رتبه ای 48/4)
- در ارزیابی منابع اطلاعاتی مؤلفه اعتبار منبع (میانگین رتبه ای 7/3)
- در رویارویی با منابع اطلاعاتی مطالعه چکیده یا خلاصه مقاله یا کتاب (میانگین رتبه ای 48/2)
- در مهارت های پژوهشی یادگیری در کلاس درس و یا حضور در کارگاه های آموزشی (میانگین رتبه ای 18/2)
در اولویت نخست طلاب حوزه های علمیه قرار دارند.
اما در تأثیر موقعیت بحران در آگاهی نسبت به رفع نیاز اطلاعاتی، بین مؤلفه های عدم پاسخگویی به سوالات استاد در کلاس درس و عدم پاسخگویی به سؤالات دوستان و همچنین عدم توانایی انجام امور پژوهشی تفاوت معنا داری مشاهده نشده است. به این معنی که هر سه مؤلفه تأثیر یکسان دارند.
نتایج: ناهماهنگی میان نظام آموزشی جدید و فناوری های اطلاعاتی با طلاب، طلبه های حوزه های علمیه را با تهدید ها و فرصت هایی روبرو کرده است که در بعضی مواقع تهدیدها موجب قرار گرفتن طلاب در موقعیت بحران، و فرصتها موجب کسب مهارت های پژوهشی خواهد شد.