مدل آموزشی پنج بعدی – راهکارسازی- روش – انواع روشهای تدریس – روش تدریس برتر – الگوریتم روش تدریس کارگاهی – نتیجه الگوریتم روش تدریس کارگاهی
نتیجه الگوریتم روش تدریس کارگاهی
الف. یك فعالیت آموزشی باید طوری طراحی شود كه:
1. با نیازها و مسائل زندگی درگیر باشد. (هر درسی به اقتضای خودش با مسائلی در ارتباط است.)
2. راه حل مسائل و رفع نیازها را به دست بدهد.
3. مولّد فكر باشد. (فعالیت فكری افراد را از ناخودآگاه تبدیل به فعالیت آگاهانه و الگوریتمیكند.)
4. قدرت تشخیص درست و غلط، صلاح و فساد، برتر و پستتر را ایجاد كند.
5. تصمیم ساز باشد. (فرد بتواند بر اساس یافتههای خود برای زندگی تصمیم بگیرد.)
6. مهارت زندگی كردن بر اساس حقیقت را ایجاد كند.
ب. یك استاد باید برای دستیابی هر چه بیشتر نسبت به مهارتهای زیر برنامهریزی داشته باشد و تجربیات مختلف را پیگیری كند و خود نیز ابتكار به خرج بدهد:
1. نیازشناسی
شناخت جوانب مختلف نیازها و مشكلات زندگیهای فردی و جمعی، محلی و جهانی، ظاهری و باطنی + سابقه تاریخی و مراحل تحولات آن.
2. تصویر كردن و ملموس ساختنِ نیاز و مشكل
بتواند وضعیت و صحنه واقعی را خوب شبیه سازی كند.
3. پاسخشناسی
قدرت تشخیص روح پاسخهایی كه از طرف شاگردان ارائه میشود. علمآموزان مطالبی را به صورت فطری احساس میكنند ولی اغلب قدرت تعبیر شفّاف از آن را ندارند و در قالبها و الفاظ نامناسب و ناقص بیان میكنند. استاد باید بتواند منظور اصلی پاسخ دهنده را تشخیص دهد و قالب عرضه پاسخ و كلمات آن را اصلاح كند و با تایید پاسخ دهنده ثبت نماید.
4. كاربردی سازی
توانایی ارائه نتایج و آثار مثبت و منفی پاسخهای علمآموزان به سوالات. استاد باید بتواند قدم به قدم شاگرد را به سوی كشف آگاهانه نواقص و مشكلات پاسخی كه ارائه كرده است و اصلاح آنها پیش ببرد.
5. تبدیل جملات روزمره به گزارههای منطقی
6. تبدیل تركیب جملات به قیاسهای منطقی
7. تبدیل فرآیند یك تفكّر ناخودآگاه به یك الگوریتم دقیق شفّاف و آگاهانه
8. بررسیهای تطبیقی
استاد باید از نظرات و موارد مشابه با مطلب درس مطلع باشد و نمونههای مناسب را در معرض مقایسه و تطبیق علمآموزان قرار دهد و بتواند روش كشف نقاط اشتراك و نقاط اختلاف نظرات مقایسه شده را به علمآموزان آموزش دهد.
9. هنر مدیریت وقت و زمان + مدیریت گروهها
10. قالب سازی برای فعالیتهای مختلف علمی
استاد باید قالب جامع و كاملی برای مقاله نویسی، خلاصه نویسی، حل تمرین، مباحثههای گروهی، تحقیقات پایه و تحقیقات كاربردی، سخنرانی، ارائه تحقیقات كلاسی و…..داشته باشد. و دائم این قالب را اصلاح و تكمیل كند.
11. طرح ریزی و نقشه پردازی
استاد نیاز به مهارت تشخیص ساختار كلان و نقشه كلّی مطالب و روح اصلی بحث دارد و باید بتواند ساختار و نقشه درس را برای شاگردان ترسیم ذهنی و تصویری كند.
12. ارائه جملات كوتاه و شفّاف
تولید جملات كوتاه و شفّاف و عمیق مهارتی است كه یك استاد باید بطور دائم در پی ارتقاء كیفی و كمّی آن باشد.
13. منبع شناسی و شخصیت شناسی
تسلط استاد بر منابع دست اول و صاحب نظران در موضوع درس و شناخت ارزش و اعتبار منابع و تحقیقات جدید در آن موضوع از ضروریات یك استاد موفق است.
14. طراحی امتحانات صحیح و آموزشی
تفصیل این قسمت را میتوانید در یادداشتهای بعدی ملاحظه بفرمایید.
نكته حیاتی
به نظر شما روایت زیر بیانگر چه حقیقتی است و چه پیامیدارد؟
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:
مَن اِزْدَادَ عِلمًا و لَمْ یزْدَدْ هُدًی لَمْ یزْدَدْ مِنَ اللهِ اِلّا بُعْدًا.[1]
«هر كس مطلبی را بیاموزد ولی به واسطه این آموزش، اتصال او به حقایق ابدی افزایش نیابد، نتیجه زحمات و تلاش او چیزی جز دور شدن بیشتر از واقعیت نیست.»
قبلا دیدیم كه : تمام تلاشِ آموزش، برای ایجاد توانایی یك زندگی صحیح است. یك زندگی صحیح چگونه زندگیایی است؟!
از نظر اسلام، استادی موفق است كه شاگردان او در هر درس، ارتباط مطالب درس با حقایق ابدی زندگی خود را بهدست آوردند. شاگردانِ یك استاد موفق از نظر اسلام، دائماً در جهتگیری ذهنی و روحی و مهارتی خود مراقبه دارند و هدف و مسیر اصلی را در لابلای ذهنیات گم نمیكنند.
شخصیت انسان و اعتبار او به افق دید و سطح ادراك روح اوست. استادی كه افق دیدی فراتر از مادیات و ظواهر روزمره دارد و كل هستی را تحت پوشش دید خود قرار داده است با اعتبارترین است؛ استادی كه قدرت ادراكی او متصل به بینهایت شده و تعلّق فكری و روحی به برترین موجود هستی پیدا كرده است، با شخصیتترین انسانهاست و البته علمیعلم واقعی است كه تحول روحی و عملی را در پی داشته باشد.
به كلاس خود رنگ و بوی خدا بدهیم
و روح شاگردان را به افق بینهایت این حقیقتِ یگانّه هستی
بیشتر و بیشتر متصل كنیم.
صِبْغَهْ اللهِ و مَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللهِ صِبْغَهْ.[2]
«رنگ خدایی به خود بزنید و چه رنگی بهتر از رنگ خدایی»
