مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)

معرفی اجمالی

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) به‌عنوان یکی از نخستین نهادهای علمی در جهان اسلام که به تلفیق عمیق میان دانش دینی و فناوری اطلاعات همت گماشته، با عنایت و حمایت رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظله‌العالی) در سال ۱۳۶۸ در شهر مقدس قم تأسیس شد. این مرکز، نهادی پژوهشی، فناورانه و راهبردی است که مأموریت اصلی خود را کاربردی‌سازی علوم اسلامی در بستر دیجیتال و پاسخ‌گویی به نیازهای علمی عصر حاضر بر پایه فناوری تعریف کرده است.

کاربردی‌سازی علوم اسلامی در مرکز نور، به معنای تبدیل متون، مفاهیم، و روش‌های سنتی علوم دینی به ابزارهای فناورانه کارآمد و هوشمند است که بتوانند در خدمت پژوهشگران، مدرسان، طلاب، نهادهای آموزشی، و عموم علاقه‌مندان قرار گیرند. این فرایند، با طراحی و توسعه نرم‌افزارهای پژوهشی پیشرفته، پایگاه‌های اطلاعات علمی، معجم‌ها و دانشنامه‌های موضوعی دیجیتال و زیرساخت‌های جست‌وجوی هوشمند تحقق یافته است.

مرکز نور نقشی مؤثر در گذار از روش‌های سنتی تحقیق دینی به الگوهای فناورانه و مسئله‌محور ایفا کرده است. رسالت این مرکز نه‌تنها دیجیتالی‌سازی منابع، بلکه تولید دانش دینی دیجیتال، توسعه ابزارهای پژوهش کارآمد، و بسترسازی برای تحقق تمدن نوین اسلامی با جست‌وجوی هوشمند، بر پایه فناوری اطلاعات است.

نور در کلام بزرگان: اینجا

رتبه های کسب شده: اینجا

دستخط ها و یادگارها: اینجا

رئیس مرکز نور

 حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی

اهداف و وظایف مرکز

هیأت امنای مرکز نور

آیت الله صادق آملی لاریجانی (رئیس هیأت امنای مرکز نور)

حجت الاسلام والمسلمین علی طائب (عضو هیأت امنای مرکز نور)

پایگاه های نور

پایگاه جامع تاریخ	پایگاه پژوهیار (سازماندهی و استناددهی منابع)	پایگاه نجوم در اسلام و ایران (آی‌نجوم)	دانشنامه تخصصی درایه النور
پایگاه پیکره‌گان	نمایه‌یار (سامانه نمایه‌ساز هوشمند فارسی)	پایگاه آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال نور	پایگاه اندیشوران (بانک اطلاعات محققان حوزوی)
پایگاه پاک‌نویس	پایگاه نوریاب	پایگاه ویکی‌نور (دانشنامه تخصصی کتاب‌شناسی و زندگی‌نامه)	سامانه ابر نور (پیشخوان بر خط نرم افزارهای نور)
پایگاه جامع امیرالمؤمنین علیه السلام	پایگاه حوزه‌نت (وبگاه اطلاع‌رسانی معارف دینی)	پایگاه نورنت (مرکز داده نور)	پایگاه سمیم نور (سامانه مشابه‌یاب متون)
پایگاه نورمگز (وبگاه مجلات تخصصی)	پایگاه نورلایب (کتابخانه دیجیتال نور)	پایگاه جامع قرآنی	پایگاه جامع الاحادیث

نرم‌افزارهای ویندوزی، بیش از 600 نرم‌افزار: مشاهده

نرم‌افزارهای اندرویدی، بیش از 60 نرم‌افزار: مشاهده

پایگاه‌های اینترنتی، بیش از 25 پایگاه: مشاهده

ابزارهای اینترنتی، بیش از 32 ابزار اینترنتی: مشاهده

برای دانلود دفترچه محصولات: اینجا

۱. مفهوم کاربردی‌سازی در مرکز نور
بر اساس تعریف رسمی مرکز، کاربردی‌سازی شامل سه سطح است:

• سطح اول: تبدیل منابع مکتوب به فرمت دیجیتال

• سطح دوم: ایجاد ارتباط معنایی بین متون

• سطح سوم: تولید ابزارهای تحلیلی پیشرفته

(منبع: سایت رسمی noorsoft.org)

۲. شیوه‌های اجرایی
الف) پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی:

• کتابخانه دیجیتال نور با بیش از ۱۲۰۰۰ عنوان کتاب

• بانک‌های اطلاعاتی تخصصی فقه، حدیث و تفسیر
  (منبع: گزارش عملکرد ۱۴۰۲ مرکز)

ب) نرم‌افزارهای پژوهشی:

• نرم‌افزارهای جامع الاحادیث

• سامانه‌های استنباط فقهی

• ابزارهای تحلیل روایی
  (منبع: کاتالوگ محصولات نور، ویرایش ۱۴۰۱)

۳. فرآیند فنی

• مرحله ۱: اسکن و OCR متون کهن

• مرحله ۲: علامت‌گذاری محتوایی

• مرحله ۳: ایجاد ارتباطات معنایی

• مرحله ۴: توسعه الگوریتم‌های تحلیل محتوا
  (منبع: مقاله “روش‌شناسی دیجیتال‌سازی متون دینی”، پژوهشکده نور)

۴. دستاوردهای کلیدی

• ایجاد شبکه مفهومی بین ۴۵۰۰ عنوان کتاب دینی

• توسعه سامانه هوشمند استنادیابی روایات

• تولید دانشنامه‌های موضوعی دیجیتال
  (منبع: گزارش علمی مرکز، ۱۴۰۰)

۵. کاربردهای عملی

• سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری فقهی

• سامانه‌های پاسخگویی هوشمند به شبهات

• ابزارهای تحلیل تاریخی روایات
  (منبع: مصاحبه مدیر فناوری اطلاعات مرکز با فصلنامه حوزوی، ۱۴۰۲)

• برای مشاهده پست های بیشتر به آدرس مراکز کاربرد مراجعه کنید.