توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی

مروری بر ۳ مورد از بهترین درسنامه‌های فلسفه

آموزش و یادگیری فلسفه به صورت نظام‌‌مند
تصویر محمدحسین شریفی
محمدحسین شریفی
محمدحسین شریفی
درسنامه‌های «بدایة الحکمة» و «نهایة الحکمة» استاد فیاضی و طرح درس «نهایة الحکمة» استاد امینی‌نژاد مجموعه‌ای ارزشمند از مباحث فلسفی هستند که به تحلیل مفاهیم اساسی همچون وجود، تشکیک در آن، و علت نیاز ممکن به علت می‌پردازند. این آثار با رویکردی تحلیلی و استدلالی، مطالب پیچیده فلسفی را به‌صورتی ساده و قابل‌فهم بیان کرده و برای دانش‌پژوهان فلسفه منبعی ارزشمند به شمار می‌آیند.
درس‌نامه فلسفه

آنچه خواهید خواند...

/ 5. تعداد رای:

برای ثبت امتیاز، اولین نفر باشید.

درسنامه بدایة الحکمة: دروس استاد فیاضی

عنوان کامل: درسنامه بدایة الحکمة
پدیدآور: سید حسین نجات
ناشر: آیین احمد(ص)
سال انتشار: ۱۳۹۷
زبان: فارسی
نوع اثر: دروس استاد فیاضی در قالب درسنامه
وضعیت دسترسی: فقط نسخه فیزیکی در دسترس است.

 

معرفی اجمالی

این اثر ماندگار و شایسته‌ی توجه توسط استاد فرهیخته سید حسین نجات به زبان فارسی نگاشته و در قالب چهار جلد منتشر گردیده است. انتشارات آیین احمد(ص) این کتاب ارزشمند را در سال ۱۳۹۷ به چاپ رسانده است. این درسنامه به‌عنوان یکی از منابع مهم برای علاقه‌مندان به مباحث فلسفی شناخته می‌شود و به‌طور ویژه برای دانش‌پژوهان خواهان فهم عمیق مباحث بنیادی فلسفه، مرجعی کاربردی و ارزشمند محسوب می‌شود.

 

ساختار و محتوای درسنامه

این اثر شامل ۲۲ درس تخصصی است که مؤلف آن را از مباحث مقدماتی مفهوم وجود آغاز کرده و به بررسی تقسیمات وجود پرداخته است. به طور مثال، در درس دوم موضوعاتی چون:

  • ارائه درس جدید
  • مسئله اول
  • تصور بدیهی
  • تصور نظری
  • تحلیل مفهوم وجود
  • تعریف حقیقی و تعریف لفظی
  • بررسی مفهوم «وجود» و تحلیل آن از دیدگاه مشترک لفظی یا معنوی
    مطرح گردیده و جزئیات آن از جمله بحث مشترک معنوی و مشترک لفظی به تفصیل آمده است.

 

نمونه‌ای از متن اثر

(بدلیل عدم وجود متن کامل یا حتی بخشی از متن درسنامه در بستر اینترنت، نمونه‌ای از متن ذکر نشده است).

 

دسترسی و انتشار

نسخه الکترونیکی: تاکنون منتشر نشده است.
فهرست مطالب و مقدمه: در دسترس است.
نقد به ناشر: عدم انتشار دیجیتال اثر، مانعی برای بررسی تدریسی و پژوهشگرانه در عصر حاضر است.
دسترسی فیزیکی: از طریق چند پلتفرم داخلی قابل خرید است.

 

ویژگی‌های متمایز

  • مطالب کتاب به‌صورت دسته‌بندی‌شده تنظیم گردیده است که به خوانندگان امکان درک آسان‌تر و منسجم‌تر مطالب را می‌دهد.
  • در مواردی که محتوا نیازمند استدلال منطقی بوده، از قیاس شکل اول بهره گرفته شده تا مفاهیم پیچیده فلسفی به زبانی ساده‌تر و قابل فهم‌تر بیان گردد.
  • این درسنامه با اجازه مستقیم استاد فیاضی تهیه شده و دیدگاه‌های ایشان به طور کامل در آن لحاظ گردیده است.

 

مناسب برای تدریس اساتید

  • دسته‌بندی دقیق مطالب، مبنایی شفاف برای تدریس گام‌به‌گام وجودشناسی فراهم می‌آورد.
  • ساختار درس‌محور هر جلسه امکان طراحی تکرارشونده کلاس و آزمون را تسهیل می‌کند.
  • استفاده از قیاس شکل اول، برای تمرین منطق فلسفی و بحث نقادانه در کلاس بسیار مفید است.

 

نحوه تهیه

برای خرید این درسنامه می‌توانید از وبگاه خانه کتاب و ادبیات ایران اقدام فرمایید.

 

درسنامه نهایة الحکمة: دروس استاد فیاضی

عنوان کامل: درسنامه نهایة الحکمة
پدیدآوران: سید محمد حسین طباطبایی، سید حسین نجات و عزیزالله شیخ
ناشر: رزا
زبان: فارسی
نوع اثر: دروس استاد فیاضی در قالب درسنامه
وضعیت دسترسی: فقط نسخه فیزیکی در دسترس است.

 

معرفی اجمالی

این اثر ارزشمند در قالب یک جلد، به زبان فارسی و مشتمل بر ۵۱۳ صفحه، توسط انتشارات معتبر رزا منتشر گردیده است. این کتاب گران‌بها حاصل همکاری سه تن از مؤلفین برجسته، سید محمد حسین طباطبایی، سید حسین نجات و عزیزالله شیخ است.

 

ساختار و محتوای درسنامه

این اثر شامل ۳۷ درس است که به‌تفصیل موضوعات مختلف فلسفی را بررسی می‌کند. برخی از موضوعات کلیدی عبارت‌اند از:

  • اشکالات وجود ذهنی (در دو درس مجزا)
  • واجب‌الوجود بالذات (در دو بخش مختلف)
  • احکام ممتنع (در سه بخش تفصیلی)

ساختار کتاب به شکل طرح درس و با دسته‌بندی‌های منسجم طراحی گردیده تا مطالعه و استفاده از آن برای اساتید و دانش‌پژوهان ساده‌تر و مفیدتر باشد.

 

نمونه‌ای از متن اثر

(بدلیل عدم وجود متن کامل یا حتی بخشی از متن درسنامه در بستر اینترنت، نمونه‌ای از متن ذکر نشده است).

 

دسترسی و انتشار

نسخه الکترونیکی: تاکنون منتشر نشده است.
فهرست مطالب و مقدمه: در دسترس است.
نقد به ناشر: عدم انتشار دیجیتال اثر، مانعی برای بررسی تدریسی و پژوهشگرانه در عصر حاضر است.
دسترسی فیزیکی: از طریق چند پلتفرم داخلی قابل خرید است.

 

ویژگی‌های متمایز

  • یکی از نقاط قوت کتاب، گنجاندن توضیحات کامل مربوط به متن کتاب است، به‌گونه‌ای که کاربران را از تهیه کتاب مستقل بی‌نیاز کرده است.
  • این اثر ارائه‌دهنده دیدگاه‌های استاد فیاضی است و روش تدریس ایشان را به‌خوبی منعکس می‌کند.
  • ارزش آموزشی و کاربردی اثر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است.

 

مناسب برای تدریس اساتید

  • ارائه ۳۷ درس تفصیلی با چینش طرح‌درس‌شده، کار برنامه‌ریزی هفتگی یا ترمی را برای مدرس ساده می‌سازد.
  • توضیحات کامل متن کتاب امکان ارائه مستقیم درس بدون نیاز به اسلاید یا جزوهٔ جداگانه را فراهم می‌کند.
  • تقسیم‌بندی موضوعات کلیدی در جلسات جداگانه، چارچوب سازمان‌یافته‌ای برای تمرکز در هر جلسه در اختیار مدرس قرار می‌دهد.

 

نحوه تهیه

برای خرید این درسنامه می‌توانید از وبگاه گیسوم اقدام فرمایید.

 

طرح درس نهایة الحکمة: دروس استاد امینی‌نژاد

عنوان کامل: درسنامه نهایة الحکمة
پدیدآور: جمعی از شاگردان استاد امینی‌نژاد
ناشر: رزا
زبان: فارسی
نوع اثر: دروس استاد امینی‌نژاد در قالب درسنامه
وضعیت دسترسی: فقط نسخه الکترونیکی در دسترس است.

 

معرفی اجمالی

این طرح درس شخصی بوده و تحت نظارت مستقیم استاد امینی‌نژاد تهیه نشده است. با این حال اثری ارزشمند است که علاقه‌مندان را به پژوهشی عمیق و بنیادی در حوزه فلسفه فرا می‌خواند. این درسنامه با رویکردی تحلیلی و استدلالی به مهم‌ترین مسائل هستی‌شناسی و چیستی‌شناسی می‌پردازد.

 

ساختار و محتوای درسنامه

بخش‌های اصلی این طرح درس عبارت‌اند از:

  • تحلیل مفهوم وجود و اقسام آن (وجود مستقل و وجود رابط)
  • مراتب وجود و تشکیک در وجود
  • تحلیل وجوب، امکان و امتناع (ضرورت، امکان و محال بودن و اقسام آن‌ها از جمله ضرورت ازلی، ذاتی، وصفی، و امکان ذاتی، فقری و وقوعی)
  • نیاز ممکن به علت (بررسی علت احتیاج ممکن به علت بر اساس امکان ذاتی و نقد دیدگاه حدوث)
  • وجود ذهنی و امکان تصور امور معدوم
  • تحلیل ماهیت و احکام آن (ذاتی و عرضی، جنس، فصل و نوع)
  • مقولات عشر ارسطویی به‌عنوان اجناس عالیه و بنیادی‌ترین مفاهیم ماهیات

 

نمونه‌ای از متن اثر

“نقد کلام علامه

در سه قسم اول از حمل ماهوی (یعنی حمل ذات بر ذات و حمل ذاتیات بر ذات و حمل لوازم بر ذات) خود علامه در فرع بعدی و در بحث تشکیک و بسیاری جاهای دیگر پایبند این حرف نشده اند حتی در فصول بعدی خواهید دید که علامه صریحا حرف دوانی را نقد و خلاف آن را تصریح می کنند.
در این سه نوع از حمل وجود به نحو حینی دخالت دارد نه شرطی. در این سه حمل محمول حقیقتا برای ذات موضوع است و موضوع حقیقتا این محمول را داراست ولی این داشتن و دارایی خود را کی نشان می دهد؟ وقتی که پای وجود به میان آید. این حیثیت ظرفی یا حینییه ی وجود است نه حیثیت تقییدیه و شرطیِ وجود.
اینکه انسان انسان است و یا انسان ناطق است و یا چهار زوج است ربطی به وجود داشتن یا نداشتن آنها ندارد. اینگونه نیست که وجود ناطق باشد و بعد بخاطر اتحاد وجود با انسان ما حکم وجود را به انسان سرایت دهیم بلکه حتی می توان گفت بر عکس است یعنی انسان است که ناطق است و بخاطر اتحاد انسان با وجود ما حکم انسان را به وجود نیز سرایت می دهیم و می گوییم وجود ناطق است. یعنی وجود به حیثیت تقییدیه ی ماهیت متصف به احکام ذاتی و لوازم ماهیت می شود.
بله اگر انسان بخواهد که انسان باشد، ناطق باشد و … باید موجود باشد، بالوجود موجود است ولی بخاطر وجود که این احکام را ندارد.  وجود فقط اصل ذات را محقق می سازد والا انسانیتش را و ذاتیات و لوازمش را که وجود نمی دهد اینها از آنِ خود ماهیت است.
وقتی حق تعالی وجودی را افاضه می کنند، ما از آن وجود، ماهیتی را بر می گیریم. اما آن ماهیت که موجود شده، خودش خودش است، ذاتیات و لوازمش جدای از خود ماهیت نیست. آن ماهیتی را که ما از آن وجود بر گرفتیم جدای از ذات و ذاتیات و لوازمش نیست.”

 

دسترسی و انتشار

نسخه الکترونیکی: منتشر شده است.
فهرست مطالب و مقدمه: در دسترس است.
نقد به ناشر: عدم انتشار متن کامل اثر، موجب ناقص ماندن درسنامه در حال حاضر است.
دسترسی فیزیکی: از طریق سامانه مورد معرفی قابل دریافت است.

 

ویژگی‌های متمایز

  • در این طرح درس سعی گردیده تا جای امکان تمام مطالب کلاس منتقل گردد و چیزی از قلم نماند.
  • رویکرد آن بر پایه عقل و استدلال برای شناخت حقایق هستی استوار است و درکی عمیق و ساختارمند از مباحث اساسی فلسفه ارائه می‌دهد.
  • با توجه به توضیحات سامانه ارائه‌دهنده، این طرح درس هنوز به‌صورت کامل ارائه نگردیده و ممکن است در آینده تکمیل شود ‌البته این نکته نقدی بر این درسنامه است.

 

مناسب برای تدریس اساتید

  • طرح درس تحلیلی، گزینه‌ای مناسب برای اساتیدی است که می‌خواهند با پیروی از ساختاری مستدل، مباحث هستی‌شناسی و ماهیت‌شناسی را به‌صورت گام‌به‌گام ارائه کنند.
  • فهرست موضوعات مشخص، تخصیص زمان و طراحی تمرین‌های مرتبط را برای مدرس تسهیل می‌کند.
  • امکان بروزرسانی و تکمیل محتوا با بازخورد محصّلین وجود دارد.

 

نحوه تهیه

برای دریافت رایگان این درسنامه می‌توانید به این وبگاه مراجعه کنید.
همچنین برای دریافت صوت‌های درسی این بحث نیز به وبگاه نفحات مراجعه فرمایید.

 

جمع‌بندی نهایی

درس‌نامه بدایة الحکمة با ۲۲ درس و تمرکز بر مفاهیم بنیادی وجود، مناسب تدریس گام‌به‌گام و درک آسان فلسفه است. درس‌نامه نهایة الحکمة با ۳۷ درس تفصیلی و توضیحات جامع، ابزار کاملی برای آموزش و پژوهش عمیق فلسفی ارائه می‌دهد. طرح درس نهایة الحکمة نیز با رویکرد تحلیلی و استدلالی، برای تدریس هستی‌شناسی و ماهیت‌شناسی ایده‌آل است، هرچند ناقص بودن نسخه فعلی و فقدان نظارت مستقیم استاد، از محدودیت‌های آن است. این سه اثر در کنار هم، منبعی ارزشمند برای آموزش و پژوهش فلسفه در سطوح مختلف فراهم می‌آورند.

 

برای مشاهده دیگر راهیاب‌های آموزش اینجا را بزنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *