ماهیت یادگیری

بررسی ماهیت یادگیری

شناخت سرچشمه‌‌های یادگیری و سطوح آن

گفتگویی بین دو علم آموز در یادداشت‌های مربوط معرفت شناسی ارائه شد. این گفتگوی به ظاهر ساده، مبنای مباحثِ فهم و یادگیری است. مروری دوباره به آن داشته باشیم؛ به نظر شما حق با كدام است؟

• تو مطلب درس را یاد نگرفته‌ای!

+ خیلی هم خوب یادگرفته‌ام. هرچه می‌خواهی بپرس.

• تو فقط طوطی وار حفظ كرده‌ای!

+ مگر خود تو چه كرده‌ای؟

• من می‌توانم با استفاده از مطلب درس مشكل برادرم را حل كنم.

+ مشكل برادر تو كه مطلب درس نیست!

تعریف یادگیری

چه موقع مطلبی را واقعاً یاد گرفته‌ایم؟

طبق نگرش اسلام به علم و علم آموزی، یادگیری وقتی تحقّق می‌یابد كه فرد بتواند از اطلاعاتی كه به‌دست آورده است برای حركتی در زندگی استفاده كند. بر این اساس هنگامی‌علم آموز می‌تواند به این سطح برسد كه:

• نیاز به مطلب را لمس كند.

سطح كاربرد

از سطوح

فهم و ادراك

• امكانات و معادلات موجود در هستی را تشخیص دهد.

• كیفیت ارتباط بین امكانات و نیازها را كشف كند.

• توجّه متمركز به اهمیت موضوع در زندگی پیدا كند.

سطح تمركز از سطوح احساسي و رواني

سطح استقلال از سطوح مهارتي و عملي

• بتواند مستقلاً بین امكانات و عناصر مفید با موقعیت نیاز ارتباط برقرار كند و عناصر نامطلوب را كنار بزند.

بنابراین ” یادگیری ” عبارت است از :

شكل گرفتن روح در اثر برقرار شدن ارتباط ادراكی با یك موضوع

به منظور انجام یك عمل برای رفع یك نیاز.

جنس و ركن اصلی این تعریف ” شكل گیری ” روح است. یادگیری حالتی است كه در روح (نه در ذهن) ایجاد می‌شود و او حقیقتی را در خود می‌یابد.

خصوصیات این تعریف عبارتند از:

• برقراری ارتباط ادراكی با یك موضوع (می‌خواهیم چیزی را بشناسیم.)

• ارتباطی كه به خاطر انجام یك عمل برقرار شده است. (وقتی می‌خواهیم كاری بكنیم باید اطلاعات لازم را به‌دست آوریم.)

• عملی كه سبب رفع یك نیاز و حل یك مشكل است.

مهم‌ترین ابزار برای تبدیل اطلاعات به عمل، نشان دادن اهمیت مطلب در چرخه زندگی است. اهمیت مطلب نیز در صورتی ملموس می‌شود كه نیاز به آن احساس شود. به هر مقداری كه این احساس قوی‌تر باشد، مطلب درس مهم‌تر خواهد شد و توجّه متمركزتری را ایجاد خواهد كرد و تلاش بیشتری برای دست‌یابی به روشی كه رفع نیاز كند صورت خواهد گرفت. در اثر این تلاش است كه یادگیری محقق می‌شود.

مدل یادگیری:

عناصر موجود در یادگیری كدامند و چه ارتباطاتی با یكدیگر دارند؟ نظر شما چیست؟ یك سیستم ” یادگیری ” را طراحی كنید و نتیجه تلاش خود را با مطالبی كه خواهد آمد مقایسه نمایید.

پاسخ اولیه:

عناصر موجود در عملیات یادگیری عبارتند از :

• نیازی كه انگیزه یادگیری شده است.

• متن درسی (اطلاعات لازم برای رفع نیاز)

• یادگیرنده و محتویات درونی او

• یاددهنده به‌همراه امكانات و توانایی‌های او

• موقعیت مكانی، زمانی و… در یادگیری

بین این عناصر چه ارتباطی باید باشد تا یادگیری تحقق یابد؟

پاسخ این پرسش در حقیقت ارائه یك طرح برای انجام یك تدریس موفق است. تدریس برای یادگیری انجام می‌شود پس مدل سازی برای یادگیری همان مدل سازی برای تدریس است. نمودار زیر بیانگر عناصر و ارتباطات اولیه در فرآیند یادگیری و تدریس است كه تفصیل آنها و اجرائی كردن آنها در یادداشت‌های بعدی بحث و بررسی می‌شود.

متن درسی

منابع

وامكانات

نياز

علم‌‌آموز

استاد

روش تدريس