مقدمه
در این پرونده، با هدف بررسی چند قرن از مأخذشناسی علم‌الحدیث اهل سنت، از دو منبع معتبر و ارزشمند بهره گرفته‌ایم: کتاب «مهارت‌های تحقیق و مأخذشناسی علوم اسلامی» اثر دکتر حسین صابری و کتاب «اصول البحث» تألیف شیخ عبدالهادی فضلی. این پژوهش علاوه بر معرفی دقیق این کتب و نسخه‌های موجود، به چگونگی دسترسی به نسخ این آثار نیز می‌پردازد. هدف نهایی، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه علوم حدیث و علوم اسلامی است تا با شناخت دقیق منابع و روش‌های تحقیق، گامی مؤثر در جهت توسعه دانش و فهم عمیق‌تر متون دینی بردارند.
معرفی پژوهشگر
«شیخ عبدالهادی فضلی»
عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴-۱۳۹۲ش) روحانی شیعه و از شخصیت‌های تأثیرگذار قرن چهاردهم هجری شمسی در منطقه شرقی عربستان است. او دارای تحصیلات جامع در علوم حوزوی و دانشگاهی بود. فضلی تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دارد. او از شخصیت سید محمدباقر صدر متأثر بود و از حامیان انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌رفت. (مطالعه بیشتر در ویکی شیعه)
«دکتر حسین صابری»
«دکتر حسین صابری» استاد یار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد است.وی نخست به تحصیلات حوزوی در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشغول می‌شود و پس از مقطع سطح، دروس خارج را در مدرسه آیت‌الله العظمی خویی می‌گذراند. وی دوره‌های کارشناسی تا دکترای خود را نیز در همان گروه و دانشگاهی طی می‌کند که امروز در آن مشغول به تدریس است. «بررسی وضعیت عقل در فرایند استنباط فقهی» موضوع رساله ی دکترای وی است که در سال ۱۳۸۰ به عنوان پژوهش برتر در حوزه دین شناخته شده است. او تاکنون ۲۲ کتاب تالیف و ترجمه کرده است. (مطالعه بیشتر در ویکی فقه)
معرفی کتب
الفية السيوطي في علم الحديث
نسخه: سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (۸۴۹-۹۱۱ ق.): الفية السيوطي في علم الحديث، تصحیح و شرح احمد محمد شاکر، بیروت: دار المعرفه
معرفی: ألفية السيوطي في علم الحديث، نوشته جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر سیوطی شافعی (849-911ق) است. او در این اثر، اصول و قاعده‌های علم حدیث را گرد آورده و به نظم کشیده است. این قاعده‌ها میزانی برای ارزیابی درستی و کژی روایاتند. احمد محمد شاکر، پژوهش کتاب را انجام داده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
منظومة البيقوني
نسخه: بیقونی، عمر بن محمد ) – ۱۰۸۰ ق.): منظومة البيقوني البيقونية مصر، ۱۲۷۳ ق.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
ثمرات النظر في علم الأثر
نسخه: امیر محمد بن اسماعیل (۱۰۹۹-۱۱۸۲ ق.) ثمرات النظر في علم الأثر تحقيق رائد بن صبری بن ابی علفه ریاض: دار العاصمه ۱۴۱۷ ق./ ۱۹۹۶ م.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
بلغة الأريب في مصطلح آثار الحبيب
نسخه: مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (۱۱۴۵ ۱۲۰۵ ق.) بلغة الأريب في مصطلح آثار الحبيب تحقيق عبد الفتاح ابوغده حلب مكتب المطبوعات الاسلاميه ۱۴۰۸ ق.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت
قواعد التحديث من فنون مصطلح الحديث
نسخه: قاسمی، جمال الدین (۱۸۶۶ – ۱۹۱۴م.) ؛ قواعد التحديث من فنون مصطلح الحديث، بيروت: دار الكتب العلمية، ۱۳۹۹ ق./ ۱۹۷۹ م.
معرفی: قواعد التحديث من فنون مصطلح الحديث، اثر محمد جمال‌الدین قاسمی دمشقی، کتابی است در موضوع علم حدیث در شاخه درایه که توسط محمد بهجت بیجار مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است. محمد رشید رضا در ابتدای این اثر تقدیمیه‌ای ارائه کرده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
علوم الحدیث و مصطلحه
نسخه: صالح، صبحی (۱۹۲۶ – ۱۹۸۶م.) علوم الحدیث و مصطلحه، عرض و دراسة دمشق: مطبعة جامعه دمشق، ۱۳۷۹ ق./ ۱۹۵۹ م.
معرفی: علوم الحديث و مصطلحه، اثر دكتر صبحى صالح (بيروت 1344 – 1406ق) است. نویسنده در اين اثر، به بررسى تاريخ تدوين حديث پرداخته و بعد از آن، انواع تحمل حديث، علوم گوناگون حديث (جرح و تعديل، رجال، مختلف الحديث، علل الحديث، غريب الحديث، ناسخ و منسوخ احاديث) اقسام حديث (صحيح، حسن و ضعيف)، اصطلاحات مشترك بين صحيح و حسن و ضعيف، احاديث ساختگى و عوامل آن و كتاب‌هاى حديث را به‌صورت مستند و علمى شناسانده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
علوم الحديث
نسخه: زیدان، عبدالکریم؛ علوم الحديث، بغداد: مطبعة عصام ۱۴۱۰ ق. / ۱۹۹۰ م.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: نورلایب
الايضاح في علوم الحديث والاصطلاح
نسخه: خن، مصطفی سعید و بديع السيد اللحام؛ الايضاح في علوم الحديث والاصطلاح، بیروت: دار الكلم الطيب، ۲۰۰۰ م.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
________________________________________________________
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهیاب‌های پژوهشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
برای دسترسی به کتاب استاد عبدالهادی فضلی میتوانید به کتاب «اصول البحث» در سایت مدرسه فقاهت مراجعه نمایید.
و همچنین جهت دسترسی به مباحث علوم اسلامی میتوانید به پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی مراجعه نمایید.