مقدمه
در این پرونده، با هدف بررسی چند قرن از مأخذشناسی رجال اهل سنت، از دو منبع معتبر و ارزشمند بهره گرفته‌ایم: کتاب «مهارت‌های تحقیق و مأخذشناسی علوم اسلامی» اثر دکتر حسین صابری و کتاب «اصول البحث» تألیف شیخ عبدالهادی فضلی. این پژوهش علاوه بر معرفی دقیق این کتب و نسخه‌های موجود، به چگونگی دسترسی به نسخ این آثار نیز می‌پردازد. هدف نهایی، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه تفسیر و علوم اسلامی است تا با شناخت دقیق منابع و روش‌های تحقیق، گامی مؤثر در جهت توسعه دانش و فهم عمیق‌تر متون دینی بردارند.
معرفی پژوهشگر
«شیخ عبدالهادی فضلی»
عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴-۱۳۹۲ش) روحانی شیعه و از شخصیت‌های تأثیرگذار قرن چهاردهم هجری شمسی در منطقه شرقی عربستان است. او دارای تحصیلات جامع در علوم حوزوی و دانشگاهی بود. فضلی تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دارد. او از شخصیت سید محمدباقر صدر متأثر بود و از حامیان انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌رفت. (مطالعه بیشتر در ویکی شیعه)
«دکتر حسین صابری»
«دکتر حسین صابری» استاد یار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد است.وی نخست به تحصیلات حوزوی در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشغول می‌شود و پس از مقطع سطح، دروس خارج را در مدرسه آیت‌الله العظمی خویی می‌گذراند. وی دوره‌های کارشناسی تا دکترای خود را نیز در همان گروه و دانشگاهی طی می‌کند که امروز در آن مشغول به تدریس است. «بررسی وضعیت عقل در فرایند استنباط فقهی» موضوع رساله ی دکترای وی است که در سال ۱۳۸۰ به عنوان پژوهش برتر در حوزه دین شناخته شده است. او تاکنون ۲۲ کتاب تالیف و ترجمه کرده است. (مطالعه بیشتر در ویکی فقه)
معرفی کتب رجالی
العلل و معرفة الرجال
نسخه: این حنبل احمد بن محمد (۱۶۴ – ۲۴۱) ق.) العلل و معرفة الرجال، تحقيق وصى الله بن محمد عباس بيروت الكتب الاسلامي رياض دار الخانی، ۱۴۰۸ ق./ ۱۹۸۸ م.
معرفی: العلل و معرفة الرجال، تألیف احمد بن محمد بن حنبل (164-241ق)، کتابی است در علم علل الحدیث که در آن احادیث و آثار در جرح و تعدیل رجال حدیث گردآوری شده است. کتاب با تحقیق وصی‌الله بن محمد عباس منتشر شده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
الكنى والأسماء
نسخه: مسلم بن حجاج (۲۰۴ – ۲۶۱ ق.) الكنى والأسماء، تحقيق عبد الرحيم محمد احمد قشقری مدينه منوره الجامعة الاسلاميه، ۱۴۰۴ ق.
معرفی: الكنی و الأسماء، تألیف مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری (204-261ق)، از جمله کتبی است که رجال حدیث را به‌ترتیب کنیه‌ها و اسامی ذکر و جرح و تعدیل کرده است. مطاع طرابیشی بر کتاب مقدمه نوشته است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
احوال الرجال
نسخه: جوزجانی ابو اسحاق ابراهیم بن يعقوب (۱۶۵-۲۵۹) ق.)؛ احوال الرجال تحقیق صبحی بدری سامرائی، بیروت مؤسسة الرساله، ۱۴۰۵ق.
معرفی: أحوال الرجال، اثر ابواسحاق ابراهیم بن یعقوب جوزجانی (متوفی 259ق)، کتابی است درباره راویان ضعیف که با تحقیق سید صبحی بدری سامرایی به چاپ رسیده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
التاريخ الكبير
نسخه: بخاری، محمد بن اسماعیل ۱۹۴ – ۲۵۶) ق.). التاريخ الكبير، دياربكر : المكتبة الاسلاميه.
معرفی: التاريخ الكبير، اثر محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی بخاری (متوفی 256ق- 869ق)، یکی از مصادر شناخت جرح و تعدیل راویان در میان اهل سنت می‌باشد. بخاری سعی کرده است که در این کتاب، تمامی اسامی راویان، از جمله صحابه، تابعان و پس‌ازآن را گرد آورد. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
التاريخ الصغير
نسخه: همو : التاريخ الصغير، تحقیق محمود ابراهیم زاید، بیروت: دار المعرفه ۱۴۰۶ ق./ ۱۹۸۶ م.
معرفی: التاريخ الصغير، از آثار محدث مشهور قرن سوم قمری، محمد بن اسماعیل بخاری (199-256ق)، به معرفی راویان احادیث بر اساس ترتیب زمانی از آغاز اسلام تا نیمه قرن سوم هجری می‌پردازد. پژوهشگر معاصر، محمود ابراهیم زاید این اثر را تحقیق کرده و برای آن مقدمه نوشته و یوسف مرعشلی نیز فهرست‌نویسی کتاب را انجام داده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
كتاب الضعفاء الصغير
نسخه: همو؛ كتاب الضعفاء الصغير، تحقيق محمد ابراهيم زاید، بیروت: دار المعرفه ۱۴۰۶ ق./ ۱۹۸۶ م.
معرفی: كتاب الضعفاء الصغير و يليه كتاب الضعفاء و المتروكين، مجموعه‌ای است از دو کتاب رجالی درباره راویان ضعیف از محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی 256ق) و احمد بن علی بن شعیب نسایی (متوفی 303ق) که با تحقیق محمد ابراهیم زائد، به چاپ رسیده است. (معرفی بیشتر در ویکی نور)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
معرفة الثقات من رجال اهل العلم والحديث و من الضعفاء والمتروكين و ذكر مذاهبهم و اخبارهم
نسخه: عجلی، احمد بن عبد الله بن صالح (۱۸۲-۲۶۱) ق.)؛ معرفة الثقات من رجال اهل العلم والحديث و من الضعفاء والمتروكين و ذكر مذاهبهم و اخبارهم، بترتيب الامامين نور الدين ابي الحسن علی بن ابى بكر بن سليمان الهيتمي (۸۰۷۷۳۷ ق) و تقى الدين ابي الحسن علی بن عبد الكافى السبکی (۶۸۳-۷۵۶ ق.) مع زيادات الامام الحافظ شهاب الدين أبي الفضل احمد بن على بن حجر العسقلانی (۷۷۳-۸۵۲ ق.). تحقیق عبدالعظیم بستوى مدينه منوره مكتبة الدار.
معرفی: (معرفی بیشتر در ویکی)
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
كتاب العلل
نسخه: ترمذی، محمد بن عیسی (۲۰۹-۲۷۹) ق.) كتاب العلل، تحقيق احمد محمد شاکر و دیگران، بیروت: داراحياء التراث العربي.
معرفی:
دسترسی به کتاب: در کتابخانه مدرسه فقاهت / نورلایب
________________________________________________________
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهیاب‌های پوهشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
برای دسترسی به کتاب استاد عبدالهادی فضلی میتوانید به کتاب «اصول البحث» در سایت مدرسه فقاهت مراجعه نمایید.
و همچنین جهت دسترسی به مباحث علوم اسلامی میتوانید به پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی مراجعه نمایید.