مقدمه: طبقه‌بندی دانش و ضرورت آن
در دنیای امروز، گستردگی و پیچیدگی علوم ایجاب می‌کند که به طبقه‌بندی دانش و مدیریت علمی توجه ویژه‌ای شود . استاد پارسانیا نیز با تأکید بر این نکته، معتقدند که طبقه‌بندی دانش نقش مهمی در توسعه و توانمندسازی علوم دارد. از نظر ایشان، هدف اصلی از طبقه‌بندی علوم، بهبود مدیریت و سازماندهی نظام علمی است و نه صرفاً یک تمرین ذهنی و انتزاعی.
نسبت منطقی بین علوم از منظر فارابی
استاد پارسانیا با اشاره به دیدگاه فارابی در مورد نسبت منطقی بین علوم، معتقدند که این نسبت منطقی باید مبنای طبقه‌بندی علوم قرار گیرد. از نظر فارابی، علوم دارای یک نظام منطقی هستند و ارتباط بین آنها بر اساس این نظام منطقی تعریف می‌شود. استاد پارسانیا معتقدند که با درک این نسبت منطقی، می‌توان به یک طبقه‌بندی کارآمد از علوم دست یافت.
انتقاد از طبقه‌بندی پیشینی و منطقی
استاد پارسانیا بر این باورند که طبقه‌بندی پیشینی و منطقی علوم کارآمد نیست و ارتباط نزدیکی با مدیریت علوم ندارد. به عبارت دیگر، ایشان معتقدند که نباید صرفاً به مبانی نظری و منطقی علوم تکیه کرد و از نیازهای واقعی و کاربردی جامعه غافل شد. از نظر ایشان، طبقه‌بندی علوم باید بیشتر جنبه عملیاتی و اجرایی داشته باشد و ناظر به مدیریت نهاد اجتماعی علم باشد.
اولویت‌ها در توسعه علوم
از دیدگاه استاد پارسانیا، اولویت‌ها در توسعه علوم به نیازهای جامعه بستگی دارد و ارتباطی با طبقه‌بندی منطقی دانش ندارد. ایشان معتقدند که توسعه علوم باید در راستای رفع نیازهای جامعه و ارتقای کیفیت زندگی مردم باشد. به عنوان مثال، بسط معرفت در حوزه فرهنگ ممکن است نیازمند کار منطقی نباشد، بلکه به کار تبلیغی و خطابی نیاز دارد .
تأثیر عوامل انضمامی در چیدمان خروجی علوم اسلامی
به نظر استاد پارسانیا، عوامل انضمامی نقش مهمی در چیدمان خروجی علوم دارند، برای مثال وضعیت دانش، وضعیت رقیب، اولویت های احساس شده از آن. وضعیت رقیب، اولویت های ما را در چیدمان مشخص می کند . همچنین ظرفیت رقبای علمی و فکری تأثیر قابل توجهی بر ظرفیت های موجود دارد .
تأثیر طبقه‌بندی یونسکو بر نظام علمی و فرهنگی
استاد پارسانیا به تأثیر طبقه‌بندی یونسکو بر نظام علمی و فرهنگی اشاره کرده و آن را یک مبنای علمی معتبر برای توسعه و توانمندسازی علمی می‌دانند. ایشان معتقدند که اگر طبقه‌بندی یونسکو در نظام علمی آموزش داده شود، تأثیرات گسترده‌ای خواهد داشت و می‌تواند بنیاد فرهنگی را دگرگون سازد، زیرا تأثیر این طبقه‌بندی کاملاً بر ساختارهای فیزیکی آموزش عالی مسلط است و ریشه در فضای معرفتی قبلی خود دارد.
لزوم توجه به الزامات مالی و مقاومت‌های اجتماعی
استاد پارسانیا معتقد است که در طبقه‌بندی علوم اجتماعی باید به دو جنبه مختلف توجه شود:
_ روابط منطقی
_ الزامات مالی یا مقاومت‌های اجتماعی
ایشان تأکید دارند که تحقق و خروجی طبقه‌بندی علوم اجتماعی ممکن است تحت تأثیر الزامات مالی یا مقاومت‌های اجتماعی قرار گیرد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
با توجه به دیدگاه‌های استاد پارسانیا، می‌توان نتیجه گرفت که:
_ طبقه‌بندی دانش امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر در توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی است .
_ طبقه‌بندی علوم نباید صرفاً یک تمرین ذهنی و انتزاعی باشد، بلکه باید با هدف بهبود مدیریت و سازماندهی نظام علمی صورت گیرد.
_ توجه به نیازهای واقعی و کاربردی جامعه در تعیین اولویت‌های علمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
_ باید به الزامات مالی، ساختارهای اجتماعی، و اجماع نخبگانی توجه شود.
با اتخاذ چنین رویکردی، می‌توان به یک نظام علمی پویا، کارآمد و پاسخگو دست یافت که قادر به حل مسائل جامعه و پیشبرد اهداف توسعه باشد.
___________________________________________________________________
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به پرونده‌های دانش در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.