معرفی استاد
مرتضی مطهری (۱۲۹۸-۱۳۵۸ ه.ش)، مشهور به استاد مطهری و شهید مطهری، متفکر، محقق، عالم، نویسنده، مدرس و یکی از دانشمندان اسلام‌شناس در قرن چهاردهم بود.
او شاگرد امام خمینی و علامه طباطبایی بوده که توانست در تمامی رشته‌های معارف اسلامی، صاحب‌نظری ژرف‌اندیش و محققی دقیق و در پاره‌ای از حوزه‌ها همچون فلسفه، فقه و اصول فقه در قله اجتهاد قرار گیرد. شهید مطهری از اساتید فلسفه و کلام اسلامی و تفسیر قرآن بود و آثاری بسیاری هم در موضوعات مختلف نگاشته است.
سیر مطالعاتی:
آزادی معنوی
اين كتاب مشتمل بر متن تنظيم شده پانزده سخنرانى استاد شهيد مطهری در ماه مبارك رمضان سال 1385 قمرى (1344 شمسى) در مسجد هدايت تهران است. استاد مطهرى در اين سخنرانيها به تفسير سوره نور مى‌پردازند و به تناسب آيات اين سوره، مسائل مربوط به روابط زن و مرد از نظر اسلام را خصوصاً در مقايسه با طرح و برنامه دنياى غرب در اين موضوع مورد بررسى قرار مى‌دهند.
تعلیم و تربیت در اسلام
رکن و عنصر اساسى بنیان خانواده و جامعه را تعلیم و تربیت تشکیل مى‌دهد. از این رو مکاتب فکرى اجتماعى گوناگون، موضع و دیدگاه خود را نسبت به این مسئله بیان کرده‌اند. استاد شهید مطهرى در این کتاب، تعلیم و تربیت را از منظر اسلام با توجه به مبانى و اصول مطرح در این مکتب توحیدى توضیح داده‌اند. از جمله موضوعاتى که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته تربیت عقلانى و توأم بودن عقل و علم در مکتب اسلام است. تاریخچه «تعقل از نظر مسلمین» فصل مهمى از این کتاب است که بحث عقل را از حیث تاریخى مورد بررسى قرار مى‌دهد. فعل اخلاقى، کرامت نفس، ریشه الهامات اخلاقى، عوامل تربیت، از دیگر موضوعات اساسى در این کتاب مى‌باشد.
خرید کتاب تعلیم و تربیت در اسلام
انسان کامل
این کتاب مجموعه‌اى است مشتمل بر سیزده جلسه سخنرانى که در سال 1353 شمسى ایراد گردیده است. استاد شهید مطهرى در این سخنرانی‌ها براى آنکه آشکار سازند اسلام یک دین جامع است و انسانِ اسلام انسانى است چند بعدى که همه دستورات این مکتب الهى را به طور هماهنگ به مورد اجرا مى‌گذارد، و براى آنکه جوانان مسلمان را از نگرش تک بعدى به اسلام مصون بدارند این بحث را مطرح کردند. البته نظر سایر مکاتب درباره «انسان کامل» نیز از جمله مکتب سوسیالیسم، مکتب اگزیستانسیالیسم، مکتب عرفان، مکتب عقل و… مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. مطالعه این کتاب از نظر شناخت انسان نمونه و ایده‌آل اسلام که انسانى است که ارزش‌هاى انسانى را در حد اعتدال و بدور از افراط و تفریط داراست، براى همه زمان‌ها مفید و ضرورى است.
عرفان حافظ
این کتاب مجموعه‌اى است مشتمل بر پنج جلسه کنفرانس استاد شهید مطهری که در حدود سال 1350 هجرى شمسى در دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران ایراد گردیده است. این کتاب همچون دیگر آثار استاد نشان‌دهنده دقت و نکته‌سنجى ایشان در امر تحقیق است و به سبب موضوعش از حال و هواى لطیف عرفانى برخوردار مى‌باشد که بیانگر بعد عرفانى شخصیت استاد نیز هست. استاد مطهری در این کتاب ضمن معرفی شخصیت عرفانی حافظ، اصول جهان‌بینی عرفانی را نیز شرح داده‌اند.
فلسفه اخلاق
این کتاب شامل سیزده جلسه سخنرانی استاد شهید مطهری و دو بخش اصلی است. بخش اول، که ده جلسه سخنرانی را در بر می‌گیرد و قسمت عمده کتاب را تشکیل می‌دهد، به فلسفه اخلاق و اخلاق اسلامی می‌پردازد. بخش دوم شامل سه سخنرانی با عناوین «اخلاق کمونیستی»، «مسئله خودی در اخلاق» و «معیار فعل اخلاقی» است.
در فصل «اخلاق کمونیستی»، مفاهیم تکامل، آزادی و مساوات از دیدگاه مارکسیسم بررسی و نقد گردیده است.
در فصل «مسئله خودی در اخلاق»، انواع «خود» (شخصی، خانوادگی و ملی) و راه‌های مبارزه با خودپرستی، همراه با فضایل اخلاقی از منظر اسلام تحلیل گردیده است، در فصل «معیار فعل اخلاقی»، تفاوت بین فعل طبیعی و اخلاقی بیان و معیارهای فعل اخلاقی از دیدگاه فیلسوفان غربی بررسی گردیده است.
فطرت
«فطرت» به تعبیر استاد شهید مطهری «امّ المسائل» معارف اسلامی است و بنابراین از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار می‌باشد. استاد مطهری در این کتاب ابتدا معناى «فطرت» و تفاوت آن را با «غریزه» و «طبیعت» روشن مى‌سازند. سپس نظریات گوناگون مطرح در خصوص چگونگى معلومات فطرى را طرح کرده، نظر قرآن را با ذکر آیاتى چند از کلام وحى ارائه مى‌نمایند. فصول بعدى کتاب به توجیه گرایش‌هاى مقدس و انسانى، تکامل اصالت‌هاى انسانى، مبنا و منشأ مذهب و نقد نظریات گوناگون در این باب اختصاص یافته است.
فطرت در قرآن
این کتاب تقریرات یازده جلسه درس استاد شهید برای جمعی از طلاب فاضل حوزه علمیه قم در سال‌های 1356 و 1357 شمسی است. کتاب «فطرت در قرآن» سومین کتاب پس از کتاب‌های «شناخت از نظر قرآن» و «جامعه و تاریخ در قرآن» است که تحت عنوان کلی «معارف قرآن» منتشر می‌شود. البته بنا بر این بوده است که استاد شهید درس‌های دیگری را نیز با موضوعاتی مانند خدا در قرآن، معاد در قرآن و… تدریس نمایند که به علت تقارن زمانی با دوره جدید نهضت اسلامی در سال 1356، این درس‌ها ناتمام ماند.
فطرت و تربیت
تربیت به معنی واقعی یعنی رشد دادن استعدادهای درونی انسان. یعنی ما خودمان را به انسان‌ها تطبیق بدهیم، نه انسان‌ها را به امیال و اغراض خودمان تطبیق بدهیم؛ برویم ببینیم خدای متعال در نهاد انسان چه استعدادهایی قرار داده است؛ همان استعدادها را پرورش بدهیم. آنجا دیگر نه مسئله عادت دادن است نه عادت بازگرفتن؛ رشد دادن فطریات انسان است. صفحه 45 و 46 کتاب
گفتارهایی در اخلاق اسلامی
این کتاب مشتمل است بر پنج جلسه سخنرانی استاد شهید مطهری درباره برخى مفاهیم اخلاقى اسلام که مورد مناقشه مخالفان بوده است. کتاب دارای چهار بخش است. بخش اول به «توکل» اختصاص یافته. در بخش دوم درباره «رضا و تسلیم» بحث گردیده است. بخش سوم به «صبر» پرداخته است و در بخش چهارم که حجم کمى دارد «طول امل» مورد بحث قرار گرفته است. استاد شهید در مقدمه کتاب «انسان و سرنوشت» آنجا که برخى علل انحطاط مسلمین را فهرست کرده و تحقیق درباره آن‌ها را لازم مى‌شمرند، از جمله به «سیستم اخلاقى اسلام» اشاره مى‌کنند. مباحث این کتاب در راستاى همان نظریه و در تکمیل آن طرح بزرگ تحقیقاتى است.
خرید کتاب گفتارهایی در اخلاق اسلامی
انسان شناسی قرآن
این کتاب مشتمل بر دوازده جلسه سخنرانى استاد شهید مطهرى درباره خداشناسى، جهان‌شناسى و انسان‌شناسى قرآن در یک جمع علاقه‌مند به معارف اسلامى است که چون بخش اعظم آن درباره انسان‌شناسى است، «انسان‌شناسى قرآن» نام گرفت. گرچه برخى مطالب مشترک با سایر آثار استاد در این کتاب وجود دارد، لکن اولاً مطالب نو و بدیع خصوصاً در حوزه عرفان و اخلاق در آن بسیار است و ثانیاً سبک بیان و مثال‌هاى مذکور در کتاب، تازه و جدید است. مهمترین عناوین مباحث این کتاب عبارتند از: زیبایی‌هاى انسان در قرآن، محرک‌هاى معنوى انسان در قرآن، خودیابى با ذکر خدا، فلسفه زهد.
منبع: انتشارات صدرا
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهیاب های دانشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
