سند ملی هوش مصنوعی و جایگاه آن در علوم اسلامی

سند ملی هوش مصنوعی ایران

اطلاعات کلیدی سند

نام رسمی این سند “سند ملی هوش مصنوعی ایران” است. این سند در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۴۰۲، در جلسه ۹۰۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و نهاد تصویب‌کننده آن، شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ دامنه موضوعی آن بسیار گسترده و کلیه ابعاد مرتبط با هوش مصنوعی شامل مبانی، اخلاق، حکمرانی، کاربردها و توسعه زیرساخت‌ها را در بر می‌گیرد. این سند در سطح “ملی” تدوین شده و راهبردی کلان برای کشور محسوب می‌شود.

محورهای کلیدی و راهبردها

سند ملی هوش مصنوعی ایران بر پایه چندین محور کلیدی و راهبردهای مشخص استوار است که برای تحقق اهداف بلندمدت کشور در این حوزه طراحی شده‌اند:

• اصول اخلاقی و ارزشی: هدایت توسعه و استفاده مسئولانه از فناوری هوش مصنوعی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و رعایت حقوق افراد و جامعه.
• توسعه اقتصاد هوش مصنوعی: افزایش سهم هوش مصنوعی در تولید ناخالص ملی و توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در این حوزه.
• تقویت سرمایه انسانی: توسعه نیروی انسانی متخصص در هوش مصنوعی از طریق آموزش و پژوهش در سطوح مختلف.
• پیشرفت علمی و فناورانه: دستیابی به جایگاه پیشرو در علم و فناوری هوش مصنوعی در منطقه و جهان.
• توسعه زیرساخت‌ها: ارتقای زیرساخت‌های داده، پردازش و ارتباطات مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی.
• حفظ استقلال و منافع ملی: تضمین امنیت سایبری و حفاظت از حریم خصوصی در کاربردهای هوش مصنوعی.
• تعاملات بین‌المللی: گسترش همکاری‌های علمی و فناورانه در عرصه هوش مصنوعی با کشورهای همسو.
• فرهنگ‌سازی و ترویج: افزایش سواد هوش مصنوعی در جامعه و تبیین فرصت‌ها و چالش‌های آن.

ارتباط با علوم اسلامی

سند ملی هوش مصنوعی ایران، پیوندی عمیق با علوم اسلامی برقرار می‌کند و از این طریق، فرصت‌های بی‌شماری را برای نخبگان این حوزه فراهم می‌آورد. این سند تأکید دارد که توسعه هوش مصنوعی باید بر مبنای “اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی” صورت پذیرد.

علوم اسلامی با ایفای نقش محوری در این سند، می‌تواند به تحقق اهداف آن کمک کند. این نقش شامل موارد زیر است:

• تبیین مبانی فلسفی و فقهی هوش مصنوعی
• ارائه چارچوب‌های اخلاقی برای کاربردهای این فناوری
• توسعه محتوای متناسب با فرهنگ و تمدن اسلامی-ایرانی

هدف نهایی این سند آن است که هوش مصنوعی در کشور، متناسب با فرهنگ و تمدن اسلامی رشد یابد و به ابزاری قدرتمند برای گسترش عدالت، توحیدگرایی و امنیت فراگیر در جامعه اسلامی تبدیل شود. به این ترتیب، هوش مصنوعی از یک فناوری صرف به عاملی برای پیشرفت تمدنی و تحقق ارزش‌های اصیل اسلامی تبدیل خواهد شد.

پیوند با سایر اسناد مرتبط

سند ملی هوش مصنوعی، به عنوان بخشی از منظومه اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، ارتباطی ناگسستنی با اسناد مهمی چون نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی کشور و اسناد بالادستی دیگر دارد. این سند، در امتداد اهداف این اسناد بالادستی و برای تحقق مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی در عصر دیجیتال تدوین شده است.
در واقع، سند ملی هوش مصنوعی نقش یک سند اجرایی را ایفا می‌کند تا اهداف کلان فرهنگی و علمی ترسیم‌شده در سایر اسناد، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین هوش مصنوعی به منصه ظهور برسند و مسیر ساخت تمدن نوین اسلامی را در عصر حاضر هموار سازند. این سند، پلی است که ایده‌های بالادستی را به اقدامات عملی و فناورانه پیوند می‌زند.

نقل‌قول کلیدی از متن سند

“مهم‌ترین شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی، توحیدگرایی و استقرار عدالت و امنیت فراگیر مبتنی بر اندیشه و جهان‌بینی اسلامی است که تعیین‌کننده و اثرگذار بر مسیر و جهت‌گیری‌های فناوری‌های نوین به طور عام و هوش مصنوعی به طور خاص است.”

کاربردهای عملی یا مصادیق

تحقق سند ملی هوش مصنوعی ایران در حوزه‌های مرتبط با علوم اسلامی می‌تواند مصادیق عملی متعددی داشته باشد:

• توسعه هوش مصنوعی در حوزه‌های فرهنگی و سبک زندگی اسلامی-ایرانی: شامل تولید محتوا، سامانه‌های آموزشی، و ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی که با ارزش‌های اسلامی همخوانی دارند.
• بررسی و تبیین آثار و تبعات اخلاقی هوش مصنوعی: انجام پژوهش‌های فقهی و فلسفی در زمینه چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی و ارائه راه‌حل‌های مبتنی بر آموزه‌های اسلامی.
• ایجاد مراکز پژوهشی و آموزشی تخصصی: توسعه ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها برای پرورش متخصصین هوش مصنوعی با رویکرد اسلامی.
• کاربرد هوش مصنوعی در علوم حقوقی و قضایی: بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای تسهیل فرآیندهای قضایی و حقوقی با رعایت مبانی فقهی و حقوقی اسلامی.
• تولید محتوای هوش مصنوعی و ثبت اختراعات: حمایت از نوآوری‌ها و تولیدات داخلی در حوزه هوش مصنوعی که متناسب با نیازهای فرهنگی و مذهبی جامعه باشد.

برای مشاهده متن کامل سند اینجا را مشاهده فرمائید.