در آسیب شناسی برنامه های درسی، یکی از آسیبهای این برنامهها، ارزشیابی متکی بر آزمون کتبی است که غالباً آزمونی از شناختهای مانده در حافظه است و از اهداف مهارتی و نگرشی غافل میماند.
تفاوت درس تعلیم و تربیت دینی با سایر درسها این است که همه آنها ابزارهای زندگیاند، اما تعلیم و تربیت دینی خود زندگی است. نظام فعلی آموزش و پرورش، که درس دینی را در تلقی مخاطبان به درس هم عرض درسهای دیگر تبدیل کرده، این نتیجه را رقم زده است که دانش آموز بین درس دینی و دینداری خود رابطهای احساس نکند و چهبسا در درس دینی نمرهای کم بگیرد اما در دینداری سرآمد افراد کلاس باشد، یا بالعکس دانشآموزی نمرهای عالی کسب کند، اما در رفتار دینی از دیگران عقبتر باشد.
آموزه های دینی صرفاً مفاهیمی انتزاعی نیستند که مجرد از زندگی و جدا از رفتار و عمل فرد موضوعیت پیدا کنند. آموزههای دینی ذاتاً برای ارتقای کیفی زندگی و تعالی رفتار و عمل است و هنگامی همین آموزهها تعمیق مییابند و در عقل ماندگاری و دوام دارند که با عمل فرد تثبیت و تقویت شوند. این آموزۀ نظری که «خدا محبوب و مطلوب زندگی» است، وقتی در همان مرتبه اندیشه و عقل راسخ می ماند که در عمل طعم و لذت آن چشیده شود والا در لایههای سطحی تفکر میماند و به اصطلاح مورد غفلت قرار می گیرد. دوام این غفلت به تدریج به آنجا منتهی میشود که خواهش های نفسانی و تمایلات دنیا در مسیر توجیه گری خود به اندیشه می قبولاند که محبوب های دیگری غیر خدا هم مطرح شدنی هستند.
در اینجاست که جای عقل و این تمنیات عوض می شود و به جای اینکه عقل منشا و معیار عمل باشد، توجیهگر رفتار و عمل می گردد و بر وجود محبوب های مختلفی در عرض خداوند دلیل و برهان اقامه میکند و آن امر فطری به فراموشی سپرده میشود. نتیجه این است که تعلیم و تربیت دینی باید ابعاد سه گانۀ وجود انسان را پوشش دهد و برنامههای تربیتی باید به گونهای تدوین شود که فرد را به انتخاب آگاهانه برساند. بر اساس تفکر به راه زندگی دل سپارد و بر اساس این دلدادگی عمل کند.
بنابراین، اگر ارزشیابی برای تعیین میزان حصول به اهداف است، چگونه می توان میزان موفقیت در ابعاد سه گانه را تعیین کرد؟ قبل از طرح ارزشیابی پیشنهادی ذکر این نکته ضروری است که ارزشیابی منحصر به ارزشیابی از دانشآموز نمیشود و عناصر دیگر برنامه مانند محتوای آموزشی و معلم را نیز در بر میگیرد. هر برنامه درسی باید راهکار موثری برای ارزشیابی از این عناصر را پیشنهاد دهند.