رشته مدرسی فقه و اصول سطح سه
ماده 1. عنوان
عنوان رشته، سطح سه مدرسی فقه و اصول است.
ماده 2. تعریف
سطح سه مدرسی فقه و اصول، یكی از رشته‌های تربیت مدرس حوزه علمیه است، كه در آن طلاب، ضمن فراگیری مبانی علمی، مهارت‌ها و روش‌های پیشرفتّه تدریس متون فقهی و اصولی، توانایی تدریس و تحقیق در زمینّه موضوعات مرتبط با رشتّه فوق را پیدا می‌كنند. و در پایان، موفق به دریافت دانشنامّه سطح سه مدرسی فقه و اصول و مجوز تدریس آن می‌شوند.
ماده 3. اهداف
- شناخت مبانی علمی تدریس و مهارت‌های آن؛
- شناخت استدلالی و عمیق مسائل فقهی و اصولی، و آشنایی با روش‌های استنباط فقهی؛
- ارتقاء توان انتقال و تفهیم دانش‌های فقهی و اصولی بر اساس استانداردهای علمی؛
- تأمین استاد جهت تدریس در سطح یک؛
- شناخت منابع، متون و آشنایی با تاریخ و ادوار فقه و اصول؛
- ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول؛
- تقویت توان پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با فقه و اصول؛
- تربیت طلاب مستعد جهت شركت در سطوح بالاتر.
ماده 4. سیاست‌ها
- اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
- اهتمام به تقویت استقلال فكری و اعتماد به نفس در مسائل علمی و مهارتی؛
- اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینیو دفاع از عقائد شیعّه امامیه؛
- اهتمام به تقویت مبانی نظام اسلامی و ترویج ارزش‌های آن؛
- تأكید بر بهره‌گیری از روش‌های كارآمد تدریس و ارزشیابی و استفاده از ابزار كمك آموزشی، ضمن اهتمام به سنت‌های حوزوی؛
- تأكید بر پویایی برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، مهارتی و توجه به نیازها و مقتضیات روز؛
- تأكید بر توانمندسازی طلاب در ارائّه تدریس مبتنی بر اصول علمی؛
- اهتمام به هماهنگی برنامه‌های تربیت مدرّس با برنامه‌های جاری آموزشی در سطوح مختلف حوزه؛
- تأكید بر آموزش پژوهش‌محور؛
- تأكید بر استفاده از منابع مهم و استاندارد آموزشی؛
- تأكید بر شناسایی طلاب مستعد؛
- اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر آن در كنار دروس تخصصی.
ماده 5. ضرورت
- تأكید آموزه‌های دینی بر فهم دقیق احکام شرعی و استفاده از اساتید متخصص، متخلق و توانمند؛
- رسالت حوزه‌های علمیه در تربیت و تأمین اساتید توانمند، متخلق و اندیشمند؛
- نیاز طلاب و مدارس علمیه كشور به اساتید متخصص، متخلق و آشنا با مبانی علمی و مهارت‌های تدریس.
تبصره:برای اجرای دورّه تربیت مدرّس دو طرح وجود دارد:
- آموزش مهارت‌های تدریس به فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی در دوره‌های كوتاه‌مدت؛
- آموزش دانش تخصصی همراه با مهارت‌های تدریس به فارغ‌التحصیلان سطح دو عمومی در دوره‌های بلندمدت.
زیرا شهرستان‌ها به شدت به اساتید ماهر نیاز دارند و فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی کم هستند؛ همچنین بیشتر آنها اعزام به شهرستان را نمی‌پذیرند. لازم است پس از گذشت ده سال از اجرای این برنامه با توجه به شرایط تصمیم‌گیری شود.
ماده 6. نظام آموزشی
نظام آموزشی این رشته نیم‌سالی، درسی [2] و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه، حداقل شش و حداكثر هشت نیم‌سال است.
ماده 7. شرایط پذیرش
- احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب؛
- دارا بودن مدرك علمی سطح دو با معدل 16 به بالا؛
- قبولی در آزمون ورودی و مصاحبّه علمی برای مدرسی فقه و اصول.
ماده 8. عناوین و مشخصات كلی
| ردیف | عنوان | ساعت |
| 1 | دروس عمومی | 576 |
| 2 | دروس تخصصی | 1216 |
| جمع كل | 1792 |
ماده 9.عناوین و مشخصات تفصیلی
1. دروس عمومی[3]
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
| 1 | فقه | 160 | شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیةالعیب تا آخر مکاسب) |
| 2 | اصول | 320 | شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (جلد اول کفایة الاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم) |
| 3 | عربی معاصر | 16+ 32نظری عملی | تقویت توان بهره‌گیری از متون عربی جدید در زمینه‌های مرتبط با رشته |
| 4 | روش تحقیق پیشرفته | 16+ 32نظری عملی | تقویت توان تحقیق و پژوهش درحوزه‌های مرتبط با فقه و اصول، از طریق آموزش روش‌های تحقیق و كیفیت بهره‌برداری از ابزار و منابع |
| جمع | 576 |
2. دروس تخصصی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف درس |
|---|---|---|---|
| 1 | فقه تکمیلی 1 | 96 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی عبادات، از کتاب فقه استدلالی با ارجاع به کتاب‌هایی مانند مسالک شهید ثانی، مستمسک آقای خویی و فقه آقای مغنیه |
| 2 | فقه تکمیلی 2 | 48 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی قضا و شهادات، از کتاب فقه استدلالی با ارجاع به کتاب‌هایی مانند مسالک شهید ثانی، مستمسک آقای خویی و فقه آقای مغنیه |
| 3 | فقه تکمیلی 3 | 48 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی نکاح و طلاق، از کتاب فقه استدلالی با ارجاع به کتاب‌هایی مانند مسالک شهید ثانی، مستمسک آقای خویی و فقه آقای مغنیه |
| 4 | فقه تکمیلی 4 | 32 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی ارث، از کتاب فقه استدلالی با ارجاع به کتاب‌هایی مانند مسالک شهید ثانی، مستمسک آقای خویی و فقه آقای مغنیه |
| 5 | متون درسی فقه | 64 | حل فرازهای پیچیده و رفع اشكال از متن کتاب آموزشی (شرح لمعه) به منظور كسب توان تدریس |
| 6 | تاریخ، ادوار و مكاتب فقه | 32 | آشنایی با چگونگی پیدایش، سیر تطور، علل تحول، شخصیت‌ها، آثار و منابع (مكتوب و نرم‌افزاری) مهم فقه امامیه و اهل سنت، همراه با معرفی مدارس مهم فقهی |
| 7 | موضوعات جدید فقهی | 32 | آشنایی با آراء، دیدگاه‌ها و پژوهش‌های جدید در زمینّه موضوعات و مسائل فقهی |
| 8 | روش تدریس احكام | 32+16 نظری عملی | كسب مهارت‌های لازم جهت دسته‌بندی و بیان احكام شرعی، همراه با آشنایی عملی با مباحثی مانند مناسك حج، كفن و دفن، قبله‌یابی، اوقات شرعی و ذبح |
| 9 | قواعد فقهیه | 48 | شناخت استدلالی قواعد مهم فقهی و حدود و شرایطِ آن |
| 10 | فقه مقارن | 32 | بررسی مهم‌ترین مباحث اختلافی فریقین در باب عبادات، عقود، ایقاعات و احکام |
| 11 | فلسفه فقه | 32 | شناخت مبانی، ساختار، قلمرو و رئوس ثمانیّه علم فقه و تبیین چگونگی ارتباط آن با سایر علوم |
| 12 | تاریخ اصول فقه | 32 | آشنایی با چگونگی پیدایش، سیر تطور، علل تحول، شخصیت‌ها، آثار، مكاتب و منابع (مكتوب و نرم‌افزاری) اصول فقه |
| 13 | اصول تکمیلی 1 و 2 و 3 | 96 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم (حتی‌الامکان غیر تکراری نسبت به رسائل و کفایه) و نكات تخصصی حلقّه ثالثه با ارجاع به کتاب‌هایی مانند الوسیط |
| 14 | رجال و درایه | 48 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم كاربردی و نكات تخصصی رجال و درایه، همراه با معرفی مجامع مهم روایی و منابع مهم (مكتوب و نرم‌افزاری) رجال و درایه |
| 15 | فنون و روش تدریس 1 و 2 | 64+ 32 نظری عملی | شناخت روش‌ها و فنون تدریس و چگونگی طراحی، اجرا و ارزیابی یك درس، متناسب با گرایش مرتبط، به صورت كارگاهی |
| 16 | اخلاق مدرّسی | 32 | شناخت آموزه‌های قرآنی و روایی در زمینّه آداب و رفتار مشترك و مختص معلم و متعلم |
| 17 | سنجش و ارزشیابی | 16+ 8نظری عملی | آشنایی با اصول، قواعد، روش‌ها و مراحل سنجش و اندازه‌گیری یادگیری متعلمان به صورت كارگاهی |
| 18 | تكنولوژی آموزشی | 16+ 8نظری عملی | آشنایی با روش‌های طراحی و اجرای فرآیند یادگیری عمیق، مؤثر و پایدار با بهره‌گیری از مواد، وسائل و تجهیزات آموزشی به صورت كارگاهی |
| 19 | كاروزی تدریس | 32+32 عملی | به كاربستن آموخته‌های نظریدر باب روش و فنون تدریس، توسط طلبهاز طریق تدریسموضوعات مرتبط با گرایش |
| 20 | اصول و فنون مشاوره و راهنمایی | 32+16 نظری عملی | آشنایی با دیدگاه‌های مختلف در باب مبانی، اصول، فنون و روش‌هایمشاوره و راهنمایی آموزشی |
| 21 | روان‌شناسی عمومی | 48 | شناخت مسائل مربوط به روان انسان و توصیف و تبیین علل رفتارهای او، ضمن آشنایی با مباحثی مانند دستگاه عصبی، انگیزش و هیجان، ادراک حسی، یادگیری، هوش، حافظه، رشد، شخصیت، سازگاری و اختلالات رفتاری |
| 22 | پایان‌نامه | 192عملی | ارائّه پژوهشی جامع در موضوعات مرتبط با رشته، با تأكید بر مهارت‌ها، همراه با نقد، بررسی و تتبع كافی |
| جمع | 1216 |
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهیاب های آموزشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
[1]. این مصوبه قبلاً به عنوان مصوبّه 788 در جلسّه 18 کمیتّه بررسی و تصویب رشته‌ها، (دورّه پنجم)، مورخ 19/7/90 به تصویب رسیده بود، که پس از اصلاح مطابق تصمیم جلسّه 81 شورای عالی حوزه‌های علمیه (دورّه ششم)، به مصوبّه 926 تغییر یافت.
[2]. در این نظام، هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد در یک درس، تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.
[3]. از آنجا که درس “فنون و روش تدریس”در دروس تخصصیاین رشته ارائه می‌شود، درس “روش تدریس”از دروس عمومی این رشته حذف شده است.