ماده 1. عنوان
رشته مدرّسی علوم عقلی در سطح سه حوزه علمیه یکی از گرایشهای تخصصی است که با هدف تربیت استادان و متخصصان در حوزه علوم عقلی طراحی شده است.
ماده 2. تعریف
سطح سه مدرّسی علوم عقلی، یكی از رشتههای تربیت مدرّس حوزه علمیه است، كه در آن طلاب، ضمن فراگیری مبانی علمی، مهارتها و روشهای پیشرفتّه تدریس علوم عقلی، توانایی تدریس و تحقیق در زمینّه موضوعات مرتبط با رشتّه فوق را پیدا میكنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامّه سطح سه مدرّسی علوم عقلی و مجوز تدریس آن میشوند.
ماده 3. اهداف
- شناخت مبانی علمی تدریس و مهارتهای آن؛
- ارتقاء توان انتقال و تفهیم علوم عقلی بر اساس استانداردهای علمی؛
- تأمین استاد جهت تدریس در سطح یك و دو؛
- شناخت منابع، متون و آشنایی با تاریخ و ادوار علوم عقلی؛
- تقویت توان پاسخگویی به پرسشهای مرتبط با علوم عقلی؛
- تربیت طلاب مستعد جهت شركت در سطوح بالاتر؛
- شناخت استدلالی و عمیق مسائل فقهی و اصولی، و آشنایی با روشهای استنباط فقهی؛
- ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینّه فقه و اصول؛
- ایجاد توان استفاده از منابع فقهی و اصولی.
ماده 4. سیاست
- اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
- اهتمام به تقویت استقلال فكری و اعتماد به نفس در مسائل علمی و مهارتی؛
- تقویت تعبد و تعهد دینی و دفاع از عقائد شیعّه امامیه؛
- اهتمام به تقویت مبانی نظام اسلامی و ترویج ارزشهای آن؛
- تأكید بر بهرهگیری از روشهای كارآمد تدریس و ارزشیابی و استفاده از ابزار كمك آموزشی ضمن اهتمام به سنتهای حوزوی؛
- تأكید بر پویایی برنامههای آموزشی، پژوهشی، مهارتی و توجه به نیازها و مقتضیات روز؛
- تأكید بر توانمندسازی طلاب در ارائّه تدریس مبتنی بر اصول علمی؛
- اهتمام به هماهنگی برنامههای تربیت مدرّس با برنامههای جاری آموزشی در سطوح مختلف حوزه؛
- تأكید بر آموزش پژوهشمحور؛
- تأكید بر استفاده از منابع مهم و استاندارد آموزشی؛
- تأكید بر شناسایی طلاب مستعد؛
- اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر آن در كنار دروس تخصصی.
ماده 5. ضرورت
- تأكید آموزههای دینی برتعقل و تفکّر و استفاده از اساتید متخصص، متخلق و توانمند؛
- رسالت حوزههای علمیه در تربیت و تأمین اساتید توانمند، متخلق و اندیشمند؛
- نیاز طلاب و مدارس علمیه كشور به اساتید متخصص، متخلق و آشنا با مبانی علمی و مهارتهای تدریس.
تبصره: برای اجرای دورّه تربیت مدرّس حوزه دو طرح وجود دارد:
- آموزش مهارتهای تدریس به فارغالتحصیلان رشتههای تخصصی در دورههای كوتاهمدت؛
- آموزش دانش تخصصی همراه با مهارتهای تدریس به فارغالتحصیلان سطح دو عمومی در دورههای بلندمدت.
زیرا شهرستانها به شدت به اساتید ماهر نیاز دارند و فارغالتحصیلان رشتههای تخصصی کم هستند؛ همچنین بیشتر آنها اعزام به شهرستان را نمیپذیرند. لازم است پس از گذشت ده سال از اجرای این برنامه با توجه به شرایط تصمیمگیری شود.
ماده 6. نظام آموزشی
این رشته دارای نظام آموزشی حضوری است که بهصورت نیمسالی و مبتنی بر دروس [2] ارائه میشود. طول دوره بدون احتساب پایاننامه حداقل شش و حداكثر هشت نیمسال است.
ماده 7. شرایط پذیرش
- احراز صلاحیتهای عمومی و اخلاقی بر اساس آئیننامههای مصوب؛
- دارا بودن مدرك علمی سطح دو با معدل 16 به بالا؛
- قبولی در آزمون ورودی و مصاحبه علمی برای مدرّسی علوم عقلی.
ماده 8. مشخصات كلی
| ردیف | عنوان | ساعت | |
| 1 | دروس عمومی | 576 | |
| 2 | دروس تخصصی | 1168 | |
| جمع كل | 1744 |
ماده 9. مشخصات تفصیلی
دروس عمومی[3]
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
| 1 | فقه | 160 | شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیةالعیب تا آخر مکاسب) |
| 2 | اصول | 320 | شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه(جلد اول کفایّه از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم) |
| 3 | عربی معاصر | 16+ 32نظری عملی | تقویت توان بهرهگیری از متون عربی جدید در زمینههای مرتبط با رشته |
| 4 | روش تحقیق پیشرفته | 16+ 32نظری عملی | تقویت توان تحقیق و پژوهش در حوزههای مرتبط با علوم عقلی، از طریق آموزش روشهای تحقیق و كیفیت بهرهبرداری از ابزار و منابع |
| جمع | 576 |
دروس تخصصی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| منطق كاربردی | 48 | حل فرازهای پیچیده و رفع اشكال از متن کتاب آموزشی به منظور كسب توان تدریس | |
| منطق تكمیلی | 64 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث و نكات تخصصی بخشهای تصورات، تصدیقات و صناعات خمس منطق، با ارجاع به كتابهای منطقی دیگر، مانند منطق منظومه، منطق شفا، جوهرالنضید و بصائر النصیریه | |
| تاریخ علم كلام | 32 | شناخت آموزهها، روشها و سیر تطور فرقهها و مكاتب مهم كلامی تشیع و تسنن، مانند امامیه، معتزله، اشاعره، اسماعیلیه، زیدیه، همراه با معرفی شخصیتها، آثار و منابع مكتوب و نرمافزاری | |
| كلام استدلالی 1 | 64 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث و نكات تخصصی اثبات وجود خدا، اسماء و صفات (به ویژه توحید، عدل، حكمت، قضاء و قدر، جبر و اختیار)، همراه با پاسخ به اهم شبهات آن به منظور كسب توان تدریس با استفاده از کتابهای مهم، مانند شرح تجرید و تلخیص الالهیئت | |
| كلام استدلالی 2 | 64 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی نبوت و امامت عامه (ضرورت، ویژگیها، وظائف و اختیارات نبی و امام)، نبوت خاصه (حقانیت، جامعیت، خاتمیت و جاودانگی دین اسلام)، امامت خاصه و مهدویت، همراه با پاسخ به اهم شبهات به منظور كسب توان تدریس با استفاده از کتابهای مهم، مانند شرح تجرید و تلخیص الالهیات | |
| كلام استدلالی 3 | 32 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی معاد، همراه با پاسخ به اهم شبهات آن به منظور كسب توان تدریس با استفاده از کتابهای مهم، مانند شرح تجرید و تلخیص الالهیئت | |
| متون كلامی | 32 | تسلط بر قرائت و فهم صحیح متون اصیل، مهم و اساسی کلام اسلامی، مانند شرح تجرید، شوارق الالهام، تلخیص المحصّل، الشافی، شرح المواقف و باب حادی عشر | |
| مسائل جدید كلامی | 32 | شناخت مهمترین مسائل جدید كلامی، مانند: معرفت و تجربّه دینی، تكثّرگرایی، علم و دین، قلمرو دین | |
| فرق انحرافی | 48 | شناخت و بررسی عقاید، آموزهها و تاریخ بهائیت، وهابیت و عرفانهای كاذب و نوظهور | |
| تاریخ فلسفه اسلامی | 32 | آشنایی با چگونگی پیدایش و سیر تطور فلسفّه اسلامی و شناخت مكاتب مهم آن، همراه با معرفی شخصیتها، آثار و منابع مكتوب و نرمافزاری | |
| فلسفه 1 | 64 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی مباحث وجودشناسی، مواد ثلاث، ماهیت و احكام آن و مقولات عشر، همراه با حل فرازهای پیچیدّه متن به منظور كسب توان تدریس | |
| فلسفه 2 | 64 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی علت و معلول، سبق و لحوق، قدم و حدوث، قوّه و فعل، علم و عالم و معلوم، همراه با حل فرازهای پیچیدّه متن به منظور كسب توان تدریس | |
| فلسفه 3 | 32 | شناخت تكمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نكات تخصصی الهیئت بالمعنی الاخص، همراه با حل فرازهای پیچیدّه متن به منظور كسب توان تدریس | |
| معرفتشناسی | 32 | شناخت مبانی، راهها، ابزار و مسائل معرفتشناسی از دیدگاه اسلام، همراه با پاسخ به اهم شبهات | |
| فنون و روش تدریس 1 و 2 | 64+ 32نظری عملی | شناخت روشها و فنون تدریس و چگونگی طراحی، اجرا و ارزیابی یك درس، متناسب با گرایش مرتبط به صورت كارگاهی | |
| اخلاق مدرّسی | 32 | شناخت آموزههای قرآنی و روایی در زمینّه آداب و رفتار مشترك و مختص معلم و متعلم | |
| سنجش و ارزشیابی | 16+ 8نظری عملی | آشنایی با اصول، قواعد، روشها و مراحل سنجش و اندازهگیری یادگیری متعلمان به صورت كارگاهی | |
| تكنولوژی آموزشی | 16+ 8نظری عملی | آشنایی با روشهای طراحی و اجرای فرآیند یادگیری عمیق، مؤثر و پایدار با بهرهگیری از مواد، وسائل و تجهیزات آموزشی به صورت كارگاهی | |
| كاروزی تدریس | 32+32 عملی | به كاربستن آموختههای نظری در باب روش و فنون تدریس توسط دانشپژوه از طریق تدریس موضوعات مرتبط با گرایش | |
| اصول و فنون مشاوره و راهنمایی | 32+16 نظری عملی | آشنایی با دیدگاههای مختلف در باب مبانی، اصول، فنون و روشهای مشاوره و راهنمایی آموزشی | |
| روانشناسی عمومی | 48 | شناخت مسائل مربوط به روان انسان و توصیف و تبیین علل رفتارهای او، ضمن آشنایی با مباحثی مانند دستگاه عصبی، انگیزش و هیجان، ادراک حسی، یادگیری، هوش، حافظه، رشد، شخصیت، سازگاری و اختلالات رفتاری | |
| پایاننامه | 192عملی | ارائّه پژوهشی جامع در موضوعات مرتبط با رشته، با تأكید بر مهارتها، همراه با نقد، بررسی و تتبع كافی | |
| جمع | 1168 |
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهباب های آموزشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
[1]. کمیتّه بررسی و تصویب رشتهها، در جلسه 15 دوره پنجم مورخ 29/6/90، این مصوبه را با شماره 781 تصویب کرد. پس از اصلاحات مطابق تصمیم جلسه 81 شورای عالی حوزههای علمیه در دوره ششم، شماره آن به مصوبه 922 تغییر یافت.
[2]. در این نظام، هر درس به صورت مستقل ارزیابی میشود و قبولی یا رد در یک درس، تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.
[3]. به دلیل ارائه درس فنون و روش تدریس در بخش دروس تخصصی این رشته، درس روش تدریس از فهرست دروس عمومی حذف شده است.