ماده 1.عنوان رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
عنوان رشته، کلام مقارن(با اثبات حقانیت مكتب اهلبیت علیهم السلام)در مقطع سطح سه است.
ماده 2.تعریف رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
سطح سه کلام مقارن، دومین مقطع از كلام اسلامی است، كه در آن طلاب علاوه بر شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی تشیع وکلام اهل بیت علیهم السلام، اشتراکات و افتراقات مبانی و مسائل اعتقادی مذاهب مهم اسلامی را به صورت مقایسهای میآموزند و توانایی اثبات حقانیت مکتب اهلبیت علیهم السلام و پاسخگویی به نیازهای مربوط و توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و تدریس آنرا پیدا میكنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامه سطح سه این رشته میشوند.
ماده 3.اهداف رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
- شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی بر اساس قرآن و معارف اهل بیت علیهم السلام و دفاع از آن؛
- شناخت استدلالی مسائل کلامی به صورت مقایسهای به منظور اثبات حقانیت مکتب اهلبیت علیهم السلام؛
- افزایش توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و زمینهسازی جهت گسترش پژوهش و تألیف در زمینه کلام مقارن؛
- شناخت و نقد دیدگاههای نادرست در حوزه مسائل كلامی و تقویت توان پاسخگویی به پرسشها و شبهات روز؛
- تربیت نیروهای متعهد و توانمند در حوزه کلام مقارن در عرصه هاى پژوهش، آموزش و تبلیغ؛
- زمینه سازی برای تربیت استادِ دروس مرتبط باکلام مقارن؛
- تربیت طلاب مستعد جهت ورود به سطح علمی بالاتر؛
- شناخت منابع و مآخذ مرتبط با مباحث کلام اسلامی و مقارن و ایجاد توانمندی فهم آن؛
- ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول و استفاده از منابع فقهی و اصولی.
ماده 4.سیاستهای رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
- اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
- اهتمام به تقویت استقلال فكری و علمی؛
- اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینی و دفاع از عقائد شیعه امامیه؛
- تأكید بر بهرهگیری از روشهای كارآمد آموزشی با اهتمام به سنتهای حوزوی؛
- تأكید بر روزآمدی و پویایی برنامههای آموزشی و پژوهشی و توجه به نیازهای روز؛
- تأكید بر آموزش پژوهشمحور؛
- تأكید بر استفاده از متون آموزشی واجد شرایط؛
- تكیه بر آموزش موضوعات و مسائل اصلی رشته؛
- تأكید بر شناسایی و تشویق استعدادهای برتر در زمینه تحقیق و تدریس؛
- اهتمام به تقویت مبانی نظام مقدس اسلامی و ترویج ارزشهای آن؛
- اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن؛
ماده 5.ضرورت رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
- نقش مؤثر شناخت مباحث و مسائل کلامی به صورت مقارن در تبیین و دفاع از مکتب اهل بیت علیهم السلام؛
- مأموریت حوزههای علمیه در تربیت اندیشمندان متکلم در مسائل کلامی به صورت مقارن، جهت تبیین، ترویج و دفاع از عقاید شیعه امامیه و پاسخ به شبهات؛
- نیاز جامعه و نظام اسلامى به تبیین، ترویج و اثبات برتری عقاید حقه شیعه در مقایسه با دیگر مذاهب اسلامی.
ماده 6. نظام آموزشی رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
نظام آموزشی این رشته نیمسالی، درسی[1]و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایاننامه حداقل شش و حداكثر هشت نیمسال است.
ماده 7. شرایط پذیرش رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
- احراز صلاحیتهای عمومی و اخلاقی بر اساس آییننامههای مصوب؛
- دارا بودن مدرك علمی سطح دو؛
- قبولی در آزمون ورودی[2]و مصاحبه علمی.
ماده 8.جدول دروس پیشنیاز رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
| 1 | كلام اسلامی 1 تا 3 | 96 | آشنایی بیشتر با مباحث خداشناسی (ذات، صفات فعلیه و ذاتیه، مراتب فعل الهی)، نبوت (ضرورت، ویژگیها، وظایف و اختیارات، نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله) و معاد (حقیقت مرگ، عالم برزخ، قیامت و ویژگیهای آن) |
| 2 | معرفتشناسی | 32 | آشنایی با راهها و ابزار شناخت و ارزیابی آنها و دیدگاه اندیشمندان در این زمینه |
| 3 | فرق و مذاهب كلامی | 32 | آشنایی با آموزهها، روشها و كتب اصلی فرقههای مهم كلامی تشیع و تسنن |
| 4 | كلیات و تاریخ علم كلام | 32 | آَشنایی با علم كلام (فرق آن با فلسفه و علوم دیگر)، موضوع، غایت و مبانی آن؛ تبیین حجیت روشهای عقلی و نقلی و شرایط آنها و آشنایی با سیر تكون و تطور علم كلام، مشربهای كلامی، متكلمین بزرگ، منابع و مآخذ مهم كلامی |
| 5 | مسائل جدید كلامی | 32 | آشنایی با مسائل مهم، جدید، و رائج كلامی، مانند: منشأ و قلمرو دین، سکولاریسم، تكثرگرایی، دین و اخلاق و علم و دین |
| 6 | تاریخ معاصر | 32 | بررسی تحلیلی تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی صد سال اخیر ایران |
| 7 | روش تحقیق عمومی | 32+16نظری و عملی | آشنایی با روشهای عمومی پژوهش و كیفیت بهرهبرداری از منابع |
| جمع ساعتها | 304 |
تبصره:فارغالتحصیلان سطح 2 گرایش کلام و طلابی كه دروس پیشنیاز را در مراكز معتبر گذرانده باشند، در صورت مطابقت هشتاد درصدی سرفصلها از گذراندن این دروس معاف هستند.
ماده 9.عناوین و مشخصات کلی دروس رشته كلام مقارن در مقطع سطح ۳
| ردیف | عنوان درس | تعداد ساعت |
| 1 | دروس عمومی سطح3 | 624 |
| 2 | دروس پایه | 576 |
| 3 | دروس تخصصی | 624 |
| جمع ساعتها | 1824 |
1ـ دروس عمومی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | فقـه | 160 | شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیه العیب تا آخر مكاسب) |
| 2 | اصـول | 320 | شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (جلد اول كفایهالاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم) |
| 3 | عربی معاصر | 32+16نظری عملی | ایجاد توان بهرهگیری از متون عربی جدید در حوزه مباحث کلامی |
| 4 | روش تحقیق تخصصی | 32+16نظری عملی | تقویت توان تحقیق و پژوهش در مسائل کلامی و به صورت مقارن با آموزش روشهای تحقیق و كیفیت بهره برداری از ابزار و منابع |
| 5 | روش تدریس | 32+16 نظری عملی | ایجاد توان مهارت تدریس با آموزش روشها و فنون كلاسداری و ارزشیابی |
| جمع ساعتها | 624 |
2- دروس پایه
| ردیف | عناوین دروس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | کلام اسلامی 1 تا 5 | 160 | شناخت مباحث مهم خداشناسی (64 ساعت)، نبوت (32 ساعت)، امامت (32 ساعت) و معاد ( 32 ساعت) به صورت متنمحور |
| 2 | مبانی و قواعد علم کلام | 32 | تبیین مبانی و قواعد علم کلام مانند: حجیت عقل، قرآنوسنت، حسن و قبح عقلی، قاعده لطف، حجیت خبر واحد در مسائل اعتقادی |
| 3 | حکمت اسلامی 1 و2 | 128 | شناخت مباحث مهم فلسفی دارای کاربرد در علم کلام، مانند احکام وجود، علت و معلول، قوه و فعل و الهیئت بالمعنی الاخص ، |
| 4 | مسائل جدید كلامی | 32 | شناخت و بررسی استدلالی مسائل مهم و جدید كلامی مانند: عقلگرایی و ایمان گرایی، هرمنوتیک، زبان دین، منطق فهم متون دینی، ادله اثبات وجود خدا و مسئله شر |
| 5 | معرفتشناسی دینی | 32 | آشنایی با تعریف، نوع، شرایط و محدودیتهای معرفت دینی، صمن تبیین امکان، معیار صدق، و تحول آن |
| 6 | عرفان اسلامی | 32 | آشنایی با مبانی، روش و مسائل اساسی عرفان اسلامی و مراحل سیر و سلوك آن با رویکرد به مکتب اهل بیت علیهم السلام |
| 7 | ولایت فقیه | 32 | تبیین مبانی کلامی نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت و شناخت استدلالی مشروعیت، شرایط، وظایف و اختیارات حاکم اسلامی از دیدگاه شیعه، با رویکرد کلامی |
| 8 | مهارتهای مناظره و ارتباط | 16+16عملی | ایجاد توان مناظره و ارتباط مؤثر با شناخت روشهای استدلال |
| 9 | زبان تخصصی 1 | 32+16نظری عملی | ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی قدیم |
| 10 | زبان تخصصی 2 | 32+16نظری عملی | ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی معاصر |
| جمع ساعتها | 576 |
3- دروس تخصصی
| ردیف | عناوین دروس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | علل پیدایش و تطور مذاهب کلامی | 32 | شناخت و بررسی علل پیدایش و تطور مذاهب مهم کلامی شیعه و اهلسنت موجود و یا مؤثر در تاریخ |
| 2 | مبدأشناسی مقارن (1) (اسماء و صفات) | 64 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث اسماء و صفات الهی به ویژه مباحث چالشی از دیدگاه مذاهب اسلامی، همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 3 | مبدأشناسی مقارن (2) (افعال الهی) | 64 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث افعال الهی به ویژه مباحث چالشی مانند عدل و حكمت از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 4 | پیامبرشناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث نبوت به ویژه مباحث چالشی مانند فاعل معجزه، علم، عصمت و ولایت انبیاء علیهم السلام از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیتعلیهم السلام |
| 5 | معادشناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث معاد به ویژه مباحث چالشی مانند حیات برزخی، معاد جسمانی، خلود و شفاعت از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 6 | انسانشناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث انسان شناسی به ویژه مباحث چالشی مانند: تجرد روح، انسان کامل، جبر و اختیار و سعادت و شقاوت انسان از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 7 | امامت و خلافت | 48 | تبیین و شناخت جایگاه و ضرورت امامت و خلافت، شئون و وظایف امام و خلیفه، خصائص و ویژگیهای آنها و راه تشخیص آنان از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 8 | امامت خاصه | 48 | تبیین و شناخت استدلالی ادله عقلی و نقلی امامت و خلافت بلافصل امام علی علیه السلام و امامت دیگر امامان علیهم السلام از منظر شیعه اثتیعشری، همراه با نقد و بررسی دیدگاههای دیگر مذاهب اسلامی |
| 9 | مهدویت مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث مهم مهدویت از دیدگاه فرق اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه شیعه اثتیعشری |
| 10 | منابع معرفتی فریقین | 16 | اعتبارسنجی و بررسی مقایسهای منابع معرفتی تشیع وتسنن، مانند قرآن، سنت، عقل، اجماع، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و قول صحابی و تبیین شرائط و قلمرو هر یک |
| 11 | منابع کلامی و حدیثی فریقین | 32 | معرفی و بررسی تحلیلی منابع و کتب مهم کلامی و حدیثی فریقین به صورت مقایسهای |
| 12 | پایاننامه | 96+96عملی | ارائه یک پژوهش جامع، همراه با تتبع کافی و نقد و بررسی در مسائل کلامی به صورت مقایسهای همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| جمع ساعتها | 624 |
[1]. در این نظام هر درس به صورت مستقل ارزیابی میشود و قبولی یا رد، در یک درس تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.
[2]. برخی از كتابهای مهم کلامی كه در سطح 2 گرایش کلام اسلامی خوانده میشود، از منابع آزمون ورودی است.