ماده 1.عنوان
عنوان رشته، کلام مقارن(با اثبات حقانیت مكتب اهلبیت علیهم السلام)در مقطع سطح سه است.
ماده 2.تعریف
سطح سه کلام مقارن، دومین مقطع از كلام اسلامی است، كه در آن طلاب علاوه بر شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی تشیع وکلام اهل بیت علیهم السلام، اشتراکات و افتراقات مبانی و مسائل اعتقادی مذاهب مهم اسلامی را به صورت مقایسهای می‌آموزند و توانایی اثبات حقانیت مکتب اهلبیت علیهم السلام و پاسخگویی به نیازهای مربوط و توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و تدریس آن‌را پیدا می‌كنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامه سطح سه این رشته می‌شوند.
ماده 3.اهداف
- شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی بر اساس قرآن و معارف اهل بیت علیهم السلام و دفاع از آن؛
- شناخت استدلالی مسائل کلامی به صورت مقایسهای به منظور اثبات حقانیت مکتب اهلبیت علیهم السلام؛
- افزایش توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و زمینه‌سازی جهت گسترش پژوهش و تألیف در زمینه کلام مقارن؛
- شناخت و نقد دیدگاه‌های نادرست در حوزه مسائل كلامی و تقویت توان پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات روز؛
- تربیت نیروهای متعهد و توانمند در حوزه کلام مقارن در عرصه هاى پژوهش، آموزش و تبلیغ؛
- زمینه سازی برای تربیت استادِ دروس مرتبط باکلام مقارن؛
- تربیت طلاب مستعد جهت ورود به سطح علمی بالاتر؛
- شناخت منابع و مآخذ مرتبط با مباحث کلام اسلامی و مقارن و ایجاد توانمندی فهم آن؛
- ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول و استفاده از منابع فقهی و اصولی.
ماده 4.سیاست‌ها
- اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
- اهتمام به تقویت استقلال فكری و علمی؛
- اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینی و دفاع از عقائد شیعه امامیه؛
- تأكید بر بهره‌گیری از روش‌های كارآمد آموزشی با اهتمام به سنت‌های حوزوی؛
- تأكید بر روزآمدی و پویایی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و توجه به نیازهای روز؛
- تأكید بر آموزش پژوهش‌محور؛
- تأكید بر استفاده از متون آموزشی واجد شرایط؛
- تكیه بر آموزش موضوعات و مسائل اصلی رشته؛
- تأكید بر شناسایی و تشویق استعدادهای برتر در زمینه تحقیق و تدریس؛
- اهتمام به تقویت مبانی نظام مقدس اسلامی و ترویج ارزش‌های آن؛
- اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن؛
ماده 5.ضرورت
- نقش مؤثر شناخت مباحث و مسائل کلامی به صورت مقارن در تبیین و دفاع از مکتب اهل بیت علیهم السلام؛
- مأموریت حوزه‌های علمیه در تربیت اندیشمندان متکلم در مسائل کلامی به صورت مقارن، جهت تبیین، ترویج و دفاع از عقاید شیعه امامیه و پاسخ به شبهات؛
- نیاز جامعه و نظام اسلامى به تبیین، ترویج و اثبات برتری عقاید حقه شیعه در مقایسه با دیگر مذاهب اسلامی.
ماده 6. نظام آموزشی
نظام آموزشی این رشته نیم‌سالی، درسی[1]و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه حداقل شش و حداكثر هشت نیم‌سال است.
ماده 7. شرایط پذیرش
- احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب؛
- دارا بودن مدرك علمی سطح دو؛
- قبولی در آزمون ورودی[2]و مصاحبه علمی در رشته کلام مقارن.
ماده 8.جدول دروس پیش‌نیاز
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
| 1 | كلام اسلامی 1 تا 3 | 96 | آشنایی بیشتر با مباحث خداشناسی (ذات، صفات فعلیه و ذاتیه، مراتب فعل الهی)، نبوت (ضرورت، ویژگی‌ها، وظایف و اختیارات، نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله) و معاد (حقیقت مرگ، عالم برزخ، قیامت و ویژگی‌های آن) |
| 2 | معرفت‌شناسی | 32 | آشنایی با راه‌ها و ابزار شناخت و ارزیابی آنها و دیدگاه اندیشمندان در این زمینه |
| 3 | فرق و مذاهب كلامی | 32 | آشنایی با آموزه‌ها، روش‌ها و كتب اصلی فرقه‌های مهم كلامی تشیع و تسنن |
| 4 | كلیات و تاریخ علم كلام | 32 | آَشنایی با علم كلام (فرق آن با فلسفه و علوم دیگر)، موضوع، غایت و مبانی آن؛ تبیین حجیت روش‌های عقلی و نقلی و شرایط آنها و آشنایی با سیر تكون و تطور علم كلام، مشرب‌های كلامی، متكلمین بزرگ، منابع و مآخذ مهم كلامی |
| 5 | مسائل جدید كلامی | 32 | آشنایی با مسائل مهم، جدید، و رائج كلامی، مانند: منشأ و قلمرو دین، سکولاریسم، تكثرگرایی، دین و اخلاق و علم و دین |
| 6 | تاریخ معاصر | 32 | بررسی تحلیلی تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی صد سال اخیر ایران |
| 7 | روش تحقیق عمومی | 32+16نظری و عملی | آشنایی با روش‌های عمومی پژوهش و كیفیت بهره‌برداری از منابع |
| جمع ساعت‌ها | 304 |
تبصره:فارغالتحصیلان سطح 2 گرایش کلام و طلابی كه دروس پیش‌نیاز را در مراكز معتبر گذرانده باشند، در صورت مطابقت هشتاد درصدی سرفصل‌ها از گذراندن این دروس معاف هستند.
ماده 9.عناوین و مشخصات کلی
| ردیف | عنوان درس | تعداد ساعت |
| 1 | دروس عمومی سطح3 | 624 |
| 2 | دروس پایه | 576 |
| 3 | دروس تخصصی | 624 |
| جمع ساعت‌ها | 1824 |
1ـ دروس عمومی
| ردیف | عنوان درس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | فقـه | 160 | شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیه العیب تا آخر مكاسب) |
| 2 | اصـول | 320 | شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (جلد اول كفایه‌الاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم) |
| 3 | عربی معاصر | 32+16نظری عملی | ایجاد توان بهره‌گیری از متون عربی جدید در حوزه مباحث کلامی |
| 4 | روش تحقیق تخصصی | 32+16نظری عملی | تقویت توان تحقیق و پژوهش در مسائل کلامی و به صورت مقارن با آموزش روش‌های تحقیق و كیفیت بهره برداری از ابزار و منابع |
| 5 | روش تدریس | 32+16 نظری عملی | ایجاد توان مهارت تدریس با آموزش روش‌ها و فنون كلاس‌داری و ارزشیابی |
| جمع ساعت‌ها | 624 |
2- دروس پایه
| ردیف | عناوین دروس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | کلام اسلامی 1 تا 5 | 160 | شناخت مباحث مهم خداشناسی (64 ساعت)، نبوت (32 ساعت)، امامت (32 ساعت) و معاد ( 32 ساعت) به صورت متن‌محور |
| 2 | مبانی و قواعد علم کلام | 32 | تبیین مبانی و قواعد علم کلام مانند: حجیت عقل، قرآنوسنت، حسن و قبح عقلی، قاعده لطف، حجیت خبر واحد در مسائل اعتقادی |
| 3 | حکمت اسلامی 1 و2 | 128 | شناخت مباحث مهم فلسفی دارای کاربرد در علم کلام، مانند احکام وجود، علت و معلول، قوه و فعل و الهیئت بالمعنی الاخص ، |
| 4 | مسائل جدید كلامی | 32 | شناخت و بررسی استدلالی مسائل مهم و جدید كلامی مانند: عقلگرایی و ایمان گرایی، هرمنوتیک، زبان دین، منطق فهم متون دینی، ادله اثبات وجود خدا و مسئله شر |
| 5 | معرفت‌شناسی دینی | 32 | آشنایی با تعریف، نوع، شرایط و محدودیت‌های معرفت دینی، صمن تبیین امکان، معیار صدق، و تحول آن |
| 6 | عرفان اسلامی | 32 | آشنایی با مبانی، روش و مسائل اساسی عرفان اسلامی و مراحل سیر و سلوك آن با رویکرد به مکتب اهل بیت علیهم السلام |
| 7 | ولایت فقیه | 32 | تبیین مبانی کلامی نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت و شناخت استدلالی مشروعیت، شرایط، وظایف و اختیارات حاکم اسلامی از دیدگاه شیعه، با رویکرد کلامی |
| 8 | مهارت‌های مناظره و ارتباط | 16+16عملی | ایجاد توان مناظره و ارتباط مؤثر با شناخت روش‌های استدلال |
| 9 | زبان تخصصی 1 | 32+16نظری عملی | ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی قدیم |
| 10 | زبان تخصصی 2 | 32+16نظری عملی | ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی معاصر |
| جمع ساعت‌ها | 576 |
3- دروس تخصصی
| ردیف | عناوین دروس | ساعت | اهداف |
|---|---|---|---|
| 1 | علل پیدایش و تطور مذاهب کلامی | 32 | شناخت و بررسی علل پیدایش و تطور مذاهب مهم کلامی شیعه و اهل‌سنت موجود و یا مؤثر در تاریخ |
| 2 | مبدأشناسی مقارن (1) (اسماء و صفات) | 64 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث اسماء و صفات الهی به ویژه مباحث چالشی از دیدگاه مذاهب اسلامی، همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 3 | مبدأشناسی مقارن (2) (افعال الهی) | 64 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث افعال الهی به ویژه مباحث چالشی مانند عدل و حكمت از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 4 | پیامبرشناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث نبوت به ویژه مباحث چالشی مانند فاعل معجزه، علم، عصمت و ولایت انبیاء علیهم السلام از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیتعلیهم السلام |
| 5 | معادشناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث معاد به ویژه مباحث چالشی مانند حیات برزخی، معاد جسمانی، خلود و شفاعت از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 6 | انسان‌شناسی مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث انسان شناسی به ویژه مباحث چالشی مانند: تجرد روح، انسان کامل، جبر و اختیار و سعادت و شقاوت انسان از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 7 | امامت و خلافت | 48 | تبیین و شناخت جایگاه و ضرورت امامت و خلافت، شئون و وظایف امام و خلیفه، خصائص و ویژگی‌های آنها و راه تشخیص آنان از دیدگاه مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| 8 | امامت خاصه | 48 | تبیین و شناخت استدلالی ادله عقلی و نقلی امامت و خلافت بلافصل امام علی علیه السلام و امامت دیگر امامان علیهم السلام از منظر شیعه اثتی‌عشری، همراه با نقد و بررسی دیدگاه‌های دیگر مذاهب اسلامی |
| 9 | مهدویت مقارن | 32 | شناخت و بررسی استدلالی و مقایسهای مباحث مهم مهدویت از دیدگاه فرق اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه شیعه اثتی‌عشری |
| 10 | منابع معرفتی فریقین | 16 | اعتبارسنجی و بررسی مقایسهای منابع معرفتی تشیع وتسنن، مانند قرآن، سنت، عقل، اجماع، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و قول صحابی و تبیین شرائط و قلمرو هر یک |
| 11 | منابع کلامی و حدیثی فریقین | 32 | معرفی و بررسی تحلیلی منابع و کتب مهم کلامی و حدیثی فریقین به صورت مقایسهای |
| 12 | پایان‌نامه | 96+96عملی | ارائه یک پژوهش جامع، همراه با تتبع کافی و نقد و بررسی در مسائل کلامی به صورت مقایسهای همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهلبیت علیهم السلام |
| جمع ساعت‌ها | 624 |
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهباب های آموزشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
[1]. در این نظام هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد، در یک درس تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.
[2]. برخی از كتابهای مهم کلامی كه در سطح 2 گرایش کلام اسلامی خوانده می‌شود، از منابع آزمون ورودی است.
