آشنائی با رشته علوم حدیث در مقطع سطح سه

ماده 1. عنوان

عنوان رشته، سطح سه علوم حدیث است.

ماده 2. تعریف

سطح سه علوم حدیث، دومین مقطع از این رشته است که در آن، طلاب تاریخ، مبانی و مسائل علوم حدیث را می‌آموزند و توانایی پاسخگویی به نیازهای مربوط، تدریس و تحقیق در حد تحلیل و بررسی آن را پیدا می‌کنند و در پایان، دانشنامه این رشته را دریافت می‌کنند.

ماده 3. اهداف

1) شناخت مبانی و مسائل علوم حدیث و دیدگاه‌های محدثان در زمینه معارف روایی؛

2) تربیت نیروهای توانمند علمی، جهت پاسخگویی به سؤالات در مورد احادیث شیعه؛

3) آشنایی با مکاتب مهم حدیثی؛

4) افزایش توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی و زمینه‌سازی جهت گسترش پژوهش‌های حدیثی؛

5) شناخت منابع و مآخذ مرتبط با مباحث حدیثی و ایجاد توان فهم آن؛

6) زمینه‌سازی جهت تربیت استاد برای دروس مرتبط با علوم حدیث در سطح 1 و 2؛

7) تربیت طلاب مستعد، جهت ورود به سطح بالاتر؛

8) ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول؛

9) ایجاد توان استفاده از منابع فقهی و اصولی.

ماده 4. سیاست‌ها

10) اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛

11) اهتمام به تقویت استقلال فکری و اعتماد به نفس در مسائل علمی؛

12) تأکید بر بهره‌گیری از روش‌های کارآمد آموزشی؛

13) اهتمام به سنت‌های حسنه حوزوی؛

14) تاکید بر آموزش موضوعات و مسائل اصلی رشته؛

15) تأکید بر روزآمدی و پویایی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی؛

16) تأکید بر شناسایی استعدادهای برتر در زمینه تحقیق و تدریس؛

17) اهتمام به تقویت تعهد دینی و دفاع از نظام مقدس اسلامی؛

18) تأکید بر آموزش پژوهش‌محور؛

19) تأکید بر استفاده از متون آموزشی واجد شرایط لازم؛

20) اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن.

ماده 5. ضرورت

21) جایگاه برجسته حدیث به عنوان مبین و مفسر قرآن و یکى از اصلی‌ترین منابع معارف اسلامی و تأکید فراوان بر آموزش معارف حدیثی؛

22) رسالت حوزه در تربیت نیروی انسانی آشنا با علوم حدیث و معارف حدیثی و پاسخ به شبهات مرتبط؛

23) نیاز امت اسلام و جامعه جهانی به تبیین و ترویج درست معارف حدیثی.

ماده‌ 6. نظام آموزشی

نظام آموزشی این رشته، نیم‌سالی، درسی ^[1] و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه، حداقل شش نیم‌سال و حداکثر هشت نیم‌سال است.

ماده 7. شرایط کلی پذیرش

24) احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی، بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب؛

25) دارا بودن مدرک علمی سطح دو؛

26) قبولی در آزمون ورودی^[2] و مصاحبه علمی.

ماده‌ 8. جدول دروس پیش‌نیاز

ردیف	عنــوان درس	ساعت	اهداف
1	تاریخ حدیث	32	آشنایی با تاریخ حدیث فریقین تا دوره معاصر
2	جوامع حدیثی	32	آشنایی با مهم­ترین جوامع حدیثی فریقین
3	کلیات علم رجال	48	آشنایی با مبانی دانش رجال و کوشش دانشمندان فریقین در معرفی راویان
4	منطق فهم حدیث	32	آشنایی با قواعد عمومی و مؤثر در فهم حدیث
5	تعادل و تراجیح	16	آشنایی با پدیده اختلاف در میان احادیث، منشأ اختلاف و راه‌های رفع تعارض آنها
6	درایه	16	آشنایی با اصطلاحات حدیثی و طرق تحمل آن
جمع	176

تبصره: طلابی که دروس پیش‌نیاز را در سطح دو گرایش علوم حدیث و یا مراکز معتبر دیگر گذرانده باشند، در صورت مطابقت هشتاد درصدی سرفصل‌ها، از گذراندن این دروس معاف هستند.

ماده 9. عناوین و مشخصات کلی

ردیف	عنوان	ساعت
1	دروس عمومی	624
2	دروس تخصصی	1088
جمع کل	1712

ماده 10. عناوین و مشخصات تفصیلی

1. دروس عمومی

ردیف	عنوان درس	ساعت	اهداف
1	فقه	160	شناخت استدلالی مسائل مهم فقه، طبق برنامه مرکز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیه العیب تا آخر مکاسب)
2	اصول	320	شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی، طبق برنامه مرکز مدیریت در سطح سه (جلد اول کفایه الاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم)
3	عربی معاصر	32+16نظری عملی	ایجاد توان بهره‌گیری از متون عربی جدید در حوزه علوم حدیث
4	روش تحقیق پیشرفته	32+16نظری عملی	تقویت توان تحقیق و پژوهش در مسائل علوم حدیث، با آموزش روش‌های تحقیق و کیفیت بهره­برداری از ابزار و منابع
5	روش تدریس	32+16نظری عملی	ایجاد توان مهارت تدریس با آموزش روش‌ها و فنون کلاس‌داری و ارزشیابی
جمع	624

2. دروس تخصصی

ردیف	عنوان درس	ساعت	اهداف
1	مبانی شناخت حدیث	32	شناخت جایگاه و منزلت احادیث و شیوه‌های گوناگون رویارویی با آن، از دیدگاه فریقین
2	مصطلحات الحدیث	16	شناخت مقایسه­ای اصطلاحات حدیثی امامیه و اهل سنت
3	جوامع حدیثی	32	شناخت مقایسه­ای جوامع حدیثی فریقین و تبیین نقاط قوت و ضعف آنها در عرصه‌های ساختار، سند و محتوا
4	حوزه‌ها و مکاتب حدیثی	48	شناخت چگونگی شکل‌گیری حوزه‌ها و مکاتب حدیثی فریقین و شاخصه‌های آنها
5	منطق فهم متن	32	شناخت و بررسی روش‌ها و رویکردها در فهم متن و ارائه منطق صحیح فهم آن
6	مبانی و قواعد تفسیر روایی	32	شناخت مبانی، قواعد، روش‌ها و مراحل تفسیر روایی، ادوار، مدارس و مکاتب آن
7	روایات تفسیری	32	شناخت ویژگی­های­ مشترک و اختصاصی روایات تفسیری فریقین، همراه با بررسی تطبیقی آیات منتخب
8	شناخت محتوایی نهج البلاغه	32	شناخت کلی و دسته‌بندی محتوای نهج­البلاغه و موضوعات مهم آن، همراه با بررسی برخی موضوعات منتخب
9	شناخت محتوایی صحیفه سجادیه	32	شناخت کلی و دسته‌بندی محتوای صحیفه سجادیه و موضوعات مهم آن، همراه با بررسی برخی موضوعات منتخب
10	نقد شبهات سندی و متنی نهج البلاغه	16	شناخت شبهات مطرح درباره اسناد و محتوای نهج البلاغه و پاسخ به آنها
11	سبک‌شناسی کتب حدیثی	32	شناخت مقایسه­ای شیوه‌های کتب حدیثی در حوزه حدیث شیعه و اهل سنت
12	مبانی نقد حدیث	16	شناخت مبانی، ملاک‌ها و شیوه‌های نقد سندی و محتوایی روایات
13	دیدگاه‌های حدیث‌پژوهی معاصر	32	شناخت رویکردها، دیدگاه‌ها و روش‌های جدید حدیث‌پژوهی و نقد و بررسی آن
14	مستشرقان و حدیث	16	شناخت ماهیت استشراق، جریانات و مکاتب آن و بررسی و نقد آراء مهم خاورشناسان پیرامون احادیث
15	شبهه‌شناسی و پاسخ به آن	32	بررسی برداشت‌های نادرست از احادیث، با تأکید بر شبهات وهابیت و نقد آن
16	احادیث مشکل	32	شناخت احادیث مشکل و دارای پیچیدگی در متن و بیان شیوه‌های تفسیر و تبیین آن
17	اختلاف و تعارض حدیث	32	شناخت اختلافات و تعارضات ناشی از مدلول ظاهری روایات، حال راویان، منابع و مدارس حدیثی و راه‌های رفع اختلاف و تعارض آنها
18	مبانی جرح و تعدیل راویان	32	شناخت اصول کلی مورد نظر رجالیان در جرح و تعدیل راویان و چگونگی حل تعارض
19	منابع رجالی	32	بررسی مقارنه‌ای ساختار و محتوای منابع رجالی فریقین و شناخت نقاط قوت و ضعف آنها
20	راویان و اسناد پرتکرار	32	شناخت راویان پرحدیث اسناد احادیث، با تکیه بر اسناد پرتکرار
21	فقه‌الحدیث 1	32	شناخت محتوای روایات اعتقادی فریقین، همراه با خواندن متن احادیث منتخب و مقایسه آنها
22	فقه‌الحدیث 2	32	شناخت محتوای روایات اخلاقی و تربیتی فریقین، همراه با خواندن متن احادیث منتخب و مقایسه آنها
23	فقه‌الحدیث 3	32	شناخت محتوای روایات تاریخی فریقین، همراه با خواندن متن احادیث منتخب و مقایسه آنها
24	فقه‌الحدیث 4	32	شناخت محتوای روایات فقهی فریقین، همراه با خواندن متن احادیث منتخب و مقایسه آنها
25	منابع فقه الحدیث	32	شناخت منابع مهم فقه‌الحدیثی به صورت تاریخی، همراه با تبیین مبانی و روش‌های مورد استفاده آنها
26	روش تصحیح متن حدیث	16+16 عملی	کسب مهارت تصحیح و احیای تراث حدیثی شیعه
27	متون تخصصی	32+16نظری عملی	ایجاد توان فهم متون عربی معاصر در حوزه علوم حدیث
28	سمینار 1 و 2	32+32 عملی	تحقیق و تتبع درباره موضوعات جدید مربوط به گرایش علوم حدیث، و ارائه آن در جلسه حضوری به صورت مقاله علمی
29	پایان‌نامه	192 عملی	ارائه یک پژوهش جامع، همراه با نقد و بررسی و تتبع کافی در حوزه علوم حدیث
جمع	1088

برای مطالعات بیشتر درباره پژوهشنامه علوم حدیث، به مبحث مربوطه در پایگاه اطلاع رسانی حوزه مراجعه فرمایید.

برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به راهباب های آموزشی در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.

---

[1]. در این نظام هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد در یک درس، تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.

[2]. برخی از کتاب‌های مهم حدیثی که در سطح 2 تدریس می‌شوند، منابع آزمون ورودی هستند.

کمیته بررسی و تصویب رشته‌ها (دوره ششم) در جلسات 6 و 7 خود در تاریخ‌های 15 و 29 بهمن 91 مصوبه 895 را تصویب کرد و پس از اصلاحات، جلسه 81 شورای عالی حوزه‌های علمیه (دوره ششم) طبق تصمیمات خود، این مصوبه را به 937 تغییر داد.