دستیابی به یك نگرش كاربردی نسبت به “حوزه”
یادداشت اول
شمایی که حوزه را برای تحصیل انتخاب كردهاید، اگر یكی از دوستان یا بستگان سؤالات زیر را بپرسد چه پاسخی برای او دارید؟
- حوزه چیست؟
- حوزه كجاست؟
- چه اهداف و فعالیتی دارد؟
- چرا محیطها و رشتههای تحصیلی دیگر را انتخاب نكردهاید؟
- یك طلبه در نهایت به كجا میرسد و چه میشود؟
- زندگی طلبگی چگونه اداره میشود؟
امیرالمومنین علیهالسّلام در گفتاری میفرمایند:
” اِضرِ بُوا بعضَ الرَّای بِبَعضٍ یتَولَّدُ مِنهُ الصَّوابُ.[1]
“نظرات را با یكدیگر مقایسه كنید تا حقیقت آشكار شود.” بر اساس دستورالعملی كه حضرت فرمودهاند ابتدا به صورت فردی به سؤالات پاسخ دهید، سپس پاسخ خود را با دوستان و اطرافیان به اشتراک گذاشته و نسبت به آن بحث کنید و در نهایت پاسخ خود را با مطالبی كه در ادامه میآید مقایسه كنید.
در ضمن مطالب تحت این عنوان، در ضمن چند یادداشت مستقل مطرح میشود. لطفا ما را در یادداشتهای بعدی نیز دنبال کنید.
هویت حوزه
حوزه محیطی آموزشی و تربیتی است كه به آموزش علوم و معارف اسلام و تربیت عالِم دینی اختصاص دارد. هر یك از محیطهای آموزشی به موضوعات و رشتههایی از علوم اختصاص دارند و اهداف و انتظارات متناسب با آن رشتهها را نیز پی میگیرند، حوزه مركزی آموزشی است كه هویت آن پرورش دینشناس و متخصص در دین است.
حوزه، مركز اسلامشناسی است و طالب علوم حوزوی پس از تحصیل موفّق و كاربردی، اسلامشناس خواهد بود. هر رشته علمی متخصصانی به حَسَب موضوع خود میپروراند: روانشناس، جامعهشناس، اقتصاددان، طبیب و غیره؛ حوزه علمیه واقعی، اسلامشناس میپروراند. طالب علم در حوزه به دنبال شناخت اسلام و نظرات اسلام در جوانب مختلف زندگی است. مثلاً اگر بخواهیم نظرات اقتصادی دانشمندان غربی را درباره بانك بدانیم باید به یك اقتصاددان دانشگاهی مراجعه كنیم و اگر بخواهیم نظر اسلام را در این باره بدانیم باید به یك فاضل حوزوی مراجعه كنیم.
برخی افراد وقتی نام حوزه را میشنوند میپرسند: حوزه كجاست؟ بدنه حوزه را مجموعه مدارس علمیه كه برنامه آنها آموزش علوم و معارف اسلام و تربیت عالم دینی است، تشكیل میدهند. حوزه عنوانی است برای شبكه مدارس علمیه و هر مدرسه ، بخشی از حوزه علمیه است. این مجموعه، دارای مركزی برای برنامهریزی و مدیریت امور آموزشی و تربیتی است كه دفتر حوزه نام دارد.
سطح تحصیلات در حوزه، سطح تحصیلات ابتدایی یا متوسطه نیست، كسی كه وارد حوزه میشود وارد فضایی برای آموزش و تحصیل در سطوح عالیه شده است و باید زمینه علمی قبلی او مناسب با این سطح باشد. مدارس علمیه نیز در حقیقت مراكزی برای آموزشهای عالی هستند و اهداف و انتظاراتی در همان سطح را دنبال میكنند.
تحلیل نظام حوزه
ساختار هر مركز آموزشی حداقلّ براساس پنج محور است:
- نیازهایی كه این مركز پاسخگوی آنهاست
- اهداف مركز (اهداف راهبردی+ اهداف كلان + اهداف خرد)
- محتوای آموزشی و تربیتی
- الگوی آموزشی و تربیتی (برنامه درسی، عملی و ارزیابی)
- روشهای آموزشی و تربیتی
نيازها
منابع
روش آموزش
تحقيق و تاليف
محتواي آموزش
استاد
زمان، مكان و مديريت آموزشي
خصوصيات علمآموز
نمودار سيستم آموزشي
مسير زمينه ساز آموزش .
مسير اجرايي آموزش .
ارتباطات كمكي
مسير كنترل و ارزيابي آموزش