امتحان روش تدریس، بر اساس مدل پنج بعدی تفکر خلاق و حل مسئله
خود را بیازمایید
چه مقدار برای یك تدریس صحیح آمادگی دارید؟
سوال اول) تدریس برای یادگیری است؛ یادگیری در صورتی محقق میشود كه اطلاعات ذهنی به عمل تبدیل شوند. با استفاده از روایت زیر بگویید كه نقطهی آغاز یك تدریس صحیح كجاست؟ و چگونگی انجام فعالیت آغازین را در دو سطر توضیح دهید. (3 نمره)
قال الصادق علیه السلام:
إِنَّ هَذَا الْعِلْمَ عَلَیهِ قُفْلٌ وَ مِفْتَاحُهُ الْمَسْأَلَهْ.
سوال دوم) استاد پس از زمینهسازی اولیه و ایجاد محرك برای یادگیری، باید از سه بْعد، علمآموز را به سوی لمس و احساس مطلب درس حركت دهد؛ با استفاده از آیهی زیر این ابعاد سهگانه را به زبان آموزشی توضیح دهید. (یعنی مدرس از چه نوع مطالب و جملاتی برای هدف خود باید استفاده كند؟) (3 نمره)
اُدْعُ اِلی سَبیلِ ربِّك بِالحِكْمَهْ والمَوعِظَهْ الحَسَنَهْ وجَادِلـْهُم بِالَّتِی هِی اَحْسَن ُ . سوره النحل – آیه 125
سوال سوم) با استفاده از سه جدول زیر، جملهی” خوب درس بخوانید” را شرح دهید. (خوب درس خواندن یعنی چه؟) (3 نمره)
|
شماره |
سطح فهم |
نمادهای تشخیص و اندازهگیری |
|
1 |
تصور اولیه ( سطح حافظهای ) |
علم آموز بتواند به یاد بیاورد، مشخص كند، تمیز بدهد، نشان بدهد، تعیین كند، تعریف كند. |
|
2 |
فهم اولیه ( سطح ادراكی ) |
بتواند به بیان خود مطلب را بازگو كند، ترجمه كند، تنظیم كند، نتیجه بگیرد، شكل آنرا بكشد، توضیح دهد. |
|
3 |
فهم كاربردی ( سطح كاربردی) |
بتواند استفاده كند، رابطه برقرار كند، انتقال بدهد، تعمیم بدهد، طبقهبندی كند، توصیه كند. |
|
4 |
فهم تحلیلی (سطح تجزیه و تركیب) |
بتواند مقایسه كند، حذف و اضافه كند، كشف كند، تحقیق كند، سازمان دهی كند، طراحی كند. |
|
5 |
فهم استدلالی ( سطح نقد و ارزیابی) |
بتواند استدلال كند، تصمیم بگیرد، نقد كند، قضاوت كند، ارزیابی نماید. |
|
6 |
فهم شهودی ( سطح تولید و خلق) |
حدس بزند، نظریه بدهد، تولید كند، استنباط كند، ابداع نماید. |
|
شماره |
سطح احساس و گرایش |
افعالی كه بیانگر این سطح هستند. |
|
1 |
توجه |
توجه او جلب شود، دقّت كند، گوش بدهد، ساكت شود، توضیحات بیشتر بخواهد. |
|
2 |
تمایل |
بتواند تحمل كند، خود را منطبق كند، احترام اجمالی بگذارد، اهمیت اولیه بدهد، ابراز علاقه كند، ترجیح بدهد، كمك كند. |
|
3 |
وابستگی |
احترام زیاد بگذارد، اهمیت كافی بدهد، علاقه زیاد ابراز كند، حساسیت اولیه پیدا كند، ارزش اولیه بدهد، لذت ببرد رعایت كند، تعهد نشان بدهد، امور خود را با آن تنظیم كند |
|
4 |
محبت و ارادت |
حساسیت كامل داشته باشد، ارزش كافی بگذارد، اهمیت حیاتی داشته باشد، اطاعت كند، خود را مسئول ببیند، عشق بورزد، برای آن مبارزه كند، در وجودش تبلور بیابد، بپرستد |
|
شماره |
لایه و سطح |
افعالی كه نشان دهنده این لایه هستند. |
|
1 |
آزمون و خطا تقلید |
آزمایش میكند، بررسی میكند، جستجو میكند، نمونه برداری میكند، میسنجد، نگاه میكند، تكرار میكند، مونتاژ میكند. |
|
2 |
اجرای مستقل |
به تنهایی عمل میكند، طراحی میكند، میسازد، دوباره سازی میكند. |
|
3 |
دقت و استمرار |
كنترل میكند، ارزیابی میكند، ظریف كاری میكند، اصلاح و تعمیر میكند. |
|
4 |
عادی شدن و ملكه شدن |
بهراحتی انجام میدهد، چند كار را همزمان به خوبی انجام میدهد، بلافاصله اجرا میكند، معطل نمیماند. |
سوال چهارم) اولین قدم برای یك تدریس موفق تهیه طرح درس است؛ هر طرح درس باید پاسخگوی سوالات زیر باشد؛ با استفاده از این سوالات، یك برگهی الگو برای طرح درس طراحی كنید.(برگهای كه استاد برای هر درس باید جاهای خالی آن را پر كند.) (4 نمره)
- نام، موضوع و موقعیت مطلب درس چیست؟ (آدرسدهی به مطلب )
- جلسه چندم از ابتدای تدریس كتاب و جلسه چندم از ابتدای تدریس این مطلب است؟
- این درس پاسخگوی چه سؤال و نیازی است؟ (اصلیترین نیاز و نیازهای فرعی)
- هدف كلّی این درس چیست؟ (جمله مركزی، شعار اصلی، روح بحث )
- شاگردان پس از اتمام درس به چه چیزهایی در سه حوزه ادراكی، روانی و مهارتی باید دست یابند؟ (فهرست ریز و شفّاف اهداف )
- علمآموزان قبل از ورود به كلاس چه آمادگیهایی از جهت علمی، روحی و مهارتی باید داشته باشند؟ (تعیین حداقلهای ورودی)
- این آمادگی چگونه احراز شود؟ (ارزیابی تشخیصی )
- آیا زمان و فضا و ابزار خاص یا تداركات قبلی برای تدریس لازم است؟
- سوالی كه درس با آن آغاز میشود چیست؟
- آیا شاگردان برای پاسخ به این سؤال نیاز به راهنمایی دارند؟ چه راهنمائیهایی؟
- مفاهیمیكه در ضمن بحثهای گروهی باید به افراد انتقال داده شود كدامند؟
- در ضمن كلاس از كجا مطمئن شویم كه افراد در جهت هدف كلاس در حال حركت هستند؟ (ارزیابی میانی )
- چه جملاتی باید روی تخته نوشته شوند؟
- چه متنی و چه مقدار از آن باید سر كلاس خوانده شود؟
- نتیجه نهایی چگونه بهدست میآید؟
- امتحان مناسب با این درس چگونه است؟ (ارزیابی پایانی )
- چه تمرینات و تكالیف تحقیقی و مطالعاتی باید داده شود؟
- چه منابعی برای مطالعه بیشتر ارائه شود؟
سوال پنجم) علم برای زندگی است و كلاس درس كارگاهی برای تمرین زندگی. روش تدریس كارگاهی عهدهدار ایجاد فضایی برای روبرو شدن با حقایق زندگی و رسیدن به مهارتهای لازم برای یك زندگی موفق است. با استفاده از روایات زیر مراحل اجراء یك كلاس كارگاهی را بنویسید. (4 نمره)
حُسنُ السُّوالِ نِصفُ العِلمِ.
إعْقِـلُوا الخَبَرَ عَقْلَ دِرَایهْ لا عَقْلَ رِوَایهْ.
إضْـِر بُوا بَعضَ الـرَّ أی بِبَعْضٍ یتَوَلـَّدُ مِنهُ الصَّوَابُ .
كُونُوا نَقَّادَ الكَلامِ.
سوال ششم) یك امتحان مفید، امتحانی است كه خود آموزنده باشد؛ نیمی از مطالب درس را مرور كند و علمآموز را راهنمایی كند تا نیم دیگر را تولید كند. امتحانی مفید است كه سوالات آن با نیازهای فرد بیشترین هماهنگی را داشته باشد و مهارتهایی كه واقعاً در عمل لازم دارد را ارزیابی كند. با توجه به مطالب فوق، همین امتحان را نقد و بررسی كنید به این صورت كه در تك تك سوالات، دو خصوصیت مذكور در فوق را نشان بدهید و میزان موفقیت آن را ارزیابی كنید. در صورتی كه نقدی به نحوهی سوال دارید آن را بنویسید و پیشنهاد اصلاحی را نیز ارائه دهید. (3 نمره)