مدل آموزشی پنج بعدی – راهکارسازی- روش – انواع روشهای تدریس – روش تدریس برتر – الگوریتم روش تدریس کارگاهی
الگوریتم روش تدریس کارگاهی
مرحله تداركاتی (قبل از ورود به كلاس) تهیه طرح درس
1. شفاف سازی موضوع تدریس
• چه موضوعی را باید تدریس كنم؟
• این موضوع پاسخ چه سوالات و حلال چه مشكلاتی است؟ (به چه دردی در زندگی میخورد؟ )
2. هدفگذاری
• علمآموزان باید چه نگرش، روحیه و مهارتی در انتهای این درس بهدست آورند؟ برای هر كدام، حداقل یك جمله واضح بنویسید (از جدولهای سطوح فهم، احساس و مهارت استفاده كنید).
• كدامیك از اهداف فوق مهمتر است؟
3. تعیین حداقلهای ورودی
• چه افرادی با چه اطلاعات، روحیات و مهارتهایی میتوانند در این درس شركت كنند؟
• چه خصوصیاتی باید ارزیابی شود تا وضعیت علمآموزان مشخص شود؟ (امتحان تشخیصی )
4. فهرست امكانات لازم : (زمان، مكان، وسایل علمیو…)
• چه مكانی با چه فضائی؟
• چه زمانی با چه محدودهای؟
• نحوه اعلام كلاس
• كتابها و مقالات لازم
• برگهها و جزوات آموزشی
• وسائل نوشتاری، سمعی و بصری
• ……………….
5. تعیین جمله مركزی درس (یك جمله تابلو مانند، كه روح درس در آن نمایان باشد بطوری كه اگر بخواهیم كل درس را در یك جمله خلاصه كنیم از آن استفاده كنیم.) این جمله شعار درس و پیغام آن است.
6. تعیین جملات كلیدی درس (جملاتی كه زمینهساز رسیدن به جمله مركزی است و با تركیب آنها میتوان به نتیجه نهایی رسید.) و تبدیل آنها به قیاسهای منطقی (صغری، كبری و نتیجه) این جملات سه دسته هستند:
• جملاتی كه منطقی بودن مطلب اصلی درس را نشان میدهند.
• جملاتی كه فایده درس در زندگی و ضرر ندانستن آن را محسوس میكند.
• جملاتی كه برتری مطلب درس بر مطالب دیگر را منتقل میكنند.
7. ترسیم نقشه درس (تهیه یك دید كلّی از درس )
• ساختار درس چیست؟ (بخشها، فصلها، قسمتها و محورهای كلّی و جزئی، اصلی و فرعی )
• نقطه شروع كدام است؟
• نقطه پایان كدام است؟
• مراحل حركت كدامند؟
8. تعیین منابع برای مراجعه اولیه و مراجعات تكمیلی
9. تعیین تمرینها و فعالیتهای عملی
10. طراحی اولیه امتحانات
• میانی (در چه مراحلی از علمآموزان امتحان خواهید گرفت؟ )
• پایانی (در پایان درس، چه خصوصیاتی از علمآموزان را ارزیابی خواهید كرد؟)
11. آشنایی و هماهنگی با مرحله بعدی (علمآموزان بعد از درس شما به چه مرحلهای خواهند رفت؟ )
قالب كلّی طرح درس
برای طراحی یك درس موفق باید به 18 سؤال زیر پاسخ دهید:
1. نام، موضوع و موقعیت مطلب درس چیست؟ (آدرسدهی به مطلب )
2. جلسه چندم از ابتدای تدریس كتاب و جلسه چندم از ابتدای تدریس این مطلب است؟
3. این درس پاسخگوی چه سؤال و نیازی است؟ (اصلیترین نیاز و نیازهای فرعی)
4. هدف كلّی این درس چیست؟ (جمله مركزی، شعار اصلی، روح بحث )
5. شاگردان پس از اتمام درس به چه چیزهایی در سه حوزه ادراكی، روانی و مهارتی باید دست یابند؟ (فهرست ریز و شفّاف اهداف )
6. علمآموزان قبل از ورود به كلاس چه آمادگیهایی از جهت علمی، روحی و مهارتی باید داشته باشند؟ (تعیین حداقلهای ورودی)
7. این آمادگی چگونه احراز شود؟ (ارزیابی تشخیصی )
8. آیا زمان و فضا و ابزار خاص یا تداركات قبلی برای تدریس لازم است؟
9. سوالی كه درس با آن آغاز میشود چیست؟
10. آیا شاگردان برای پاسخ به این سؤال نیاز به راهنمایی دارند؟ چه راهنمائیهایی؟
11. مفاهیمیكه در ضمن بحثهای گروهی باید به افراد انتقال داده شود كدامند؟
12. در ضمن كلاس از كجا مطمئن شویم كه افراد در جهت هدف كلاس در حال حركت هستند؟ (ارزیابی میانی)
13. چه جملاتی باید روی تخته نوشته شوند؟
14. چه متنی و چه مقدار از آن باید سر كلاس خوانده شود؟
15. نتیجه نهایی چگونه بهدست میآید؟
16. امتحان مناسب با این درس چگونه است؟ (ارزیابی پایانی )
17. چه تمرینات و تكالیف تحقیقی و مطالعاتی باید داده شود؟
18. چه منابعی برای مطالعه بیشتر ارائه شود؟
در یادداشت بعدی به مرحله اجرا، یعنی از لحظه ورود به کلاس خواهیم پرداخت.
