اصطلاحات الأصول

اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، تأليف آيةاللّه شيخ على مشكينى، از بزرگان و فضلاى حوزه علميّه قم به زبان عربى مى‌باشد. این کتاب، برای بيان معانى اصطلاحى الفاظى كه در علم اصول مورد استفاده قرار مى‌گیرد، نوشته شده است.

استعمال زياد بعضى از الفاظ در معانى مخصوصى در علم اصول، موجب نقل معانى این الفاظ از معانى اولیه آن، به معانى اصطلاحى شده است كه در نتيجه دانش‌پژوهان این علم، در به دست آوردن مقصود و معناى اصطلاحى این الفاظ، دچار مشكل و سردرگمى مى‌شوند، بنابراين؛ مؤلف با تأليف این کتاب، سعى در تسهيل فراگیرى علم اصول، برای دانش‌پژوهان نموده است.

این کتاب، در سال 1388ق، مطابق با شهريور سال 1348ش، در انتشارات حكمت قم چاپ شده است.

ساختار

اصطلاحات الأصول، مشتمل بر یک مقدمه و بيان 102 اصطلاح اصولى، در ذيل 28 حرف از حروف الفباى عربى، است.

گزارش محتوا

عناوین کلی مطالب اصطلاحات الأصول

1.مقدمه

1. بیان غرض تألیف
2. اخبار وارده در فضیلت علم و اهل آن

2.اصول کلی و مباحث اجتهادی

1. اجتهاد و تقلید
2. اجزا
3. اجماع
4. استقلالی و آلی

3.الفاظ و مفاهیم اصولی

1. احوال لفظ و تعارض آنها
2. اراده
3. حقیقت و مجاز
4. دلالت
5. مجمل و مبین، ظاهر و مؤوّل، محکم و متشابه، نص و صریح

4.اصول عملیه و قواعد فقهی

1. استحسان
2. استصحاب
3. استقرا
4. اصالة الاحتیاط، البرائة، التخییر، الصحة در عمل غیر
5. قاعده تجاوز، فراغ، طهارت، ید، یقین، لاضرر، نفی حرج و عسر

5.مباحث اصولی در احکام شرعی

1. امر و نهی
2. امر به شیء، آیا مستلزم نهی از ضد است؟
3. نهی از شیء، آیا مقتضی فساد است؟
4. واجب و وجوب

6.دلالت‌ها و تعارض ادله

1. تعادل و ترجیح
2. تعارض
3. تخصیص و تخصص
4. تخطئه و تصویب
5. مفهوم و منطوق

7.عقل و حجیت آن در اصول فقه

1. حجت
2. دلیل عقلی و نقلی
3. قطع، ظن و شک
4. قیاس

8.شبهات و تردیدات اصولی

1. شبهه بدوی و مقرون با علم اجمالی
2. شبهه حکمیه و موضوعیه
3. شبهه محصوره و غیرمحصوره

9.کتاب و سنت در اصول فقه

1. کتاب، قرآن، مصحف و فرقان
2. سنت و حدیث، حدیث قدسی

10.روابط منطقی و مفاهیم اصولی

1. سببیّت و طریقیّت
2. دور
3. حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی
4. واسطه در عروض، ثبوت و اثبات

11.دیگر مباحث اصولی

1. اجتماع و امتناع
2. اماره
3. انقلاب نسبت و دوام آن
4. ترتّب و تزاحم و مرجّحات آن
5. قیاس
6. نسخ
7. وضع و ورود

ویژگی‌های بارز اصطلاحات الأصول

1. خلاصه‌سازی مباحث اصولی

1. این کتاب مباحث اصولی را به‌صورت بسیار خلاصه مطرح کرده است.
2. خلاصه‌ای از مباحث اصولی شیخ انصاری و آخوند خراسانی است.
3. گاهی به نظرات بزرگان دیگری مانند صاحب معالم و صاحب فصول نیز اشاره شده است.
4. در برخی موارد، نویسنده به استدلال نیز پرداخته اما همچنان اصل بر اختصار بوده است.

2. شیوه تنظیم مطالب

1. برخلاف روش مرسوم در کتاب‌های اصولی، مباحث در این اثر بر اساس حروف الفبا مرتب شده‌اند.

3. زبان ساده و روان

1. کتاب با نثری روان و ساده نگارش شده است.
2. ارائه مثال در هر مبحث، نقش مهمی در روشن شدن مطالب ایفا کرده است.

4. هدف آموزشی و سطح علمی

1. این کتاب برای مرحله سطح دروس حوزه نوشته شده است.
2. از پرداختن به مباحث مربوط به درس خارج خودداری شده است.

سایت اصطلاحات اصول