گزیده دیدگاه‌ها از سخنان استاد سیف الله صرامی (مدير پژوهشكده فقه و حقوق) با موضوع طبقه‌بندی علوم اسلامی در دومین هم‌اندیشی اصحاب علوم اسلامی با عنوان «جایگاه نیازهای کاربردی در درختواره علوم اسلامی»تقدیم نگاهتان می‌شود.
مقدمه
در عصری که علوم و دانش‌ها به سرعت در حال تحول و پیشرفت هستند، بازنگری و ساماندهی نظام‌های علمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این نظام‌ها، درختواره علوم اسلامی است که به منظور تبیین ساختار و روابط بین علوم مختلف تدوین می‌شود.
استاد صرامی معتقد است که در طراحی و تدوین طبقه‌بندی علوم اسلامی، باید به نیازهای واقعی جامعه و همچنین منابع اصیل اسلامی توجه ویژه‌ای داشت. از نظر ایشان، بدون توجه به این دو عنصر اساسی، نمی‌توان یک درختواره کارآمد و مؤثر ایجاد کرد.
اهمیت نیازها و پرسش‌ها در درختواره علوم اسلامی
استاد صرامی با انتقاد از واژه “طبقه‌بندی”، پیشنهاد می‌کند که به جای تأکید بر مراتب العلوم، باید تمرکز بر نیازها و سؤالاتی باشد که در هر علمی مطرح می‌شوند. این دیدگاه نشان می‌دهد که از نظر ایشان، نیازهای کاربردی و پرسش‌های اساسی جامعه، باید در مرکز توجه طراحان طبقه‌بندی علوم اسلامی قرار گیرد.
ایشان معتقد است که الگوی مورد نظر برای درختواره علوم اسلامی باید بر اساس نیازها و سؤالات جامعه طراحی شود. این بدان معناست که قبل از هر چیز، باید نیازهای واقعی جامعه را شناسایی کرده و سپس بر اساس آن، ساختار علوم اسلامی را ساماندهی کرد.
اهمیت منابع در درختواره علوم اسلامی
استاد صرامی بر اهمیت منابع اصلی اسلامی، به ویژه قرآن کریم، در تدوین درختواره علوم اسلامی تأکید دارد. از نظر ایشان، هر علمی باید بر اساس منابع اصلی خود، مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
ایشان معتقد است که در فقه معاصر، یکی از آسیب‌ها، عدم توجه کافی به قرآن و روایات است. از نظر ایشان، مجتهد باید به اندازه کافی به منابع اصلی مراجعه کند و از آنها برای استنباط احکام و پاسخ به سؤالات جامعه بهره ببرد.
چگونگی الگوسازی و طبقه‌بندی علوم اسلامی
استاد صرامی معتقد است که برای الگوسازی و طبقه‌بندی علوم اسلامی، باید با توجه به منابع اصلی اقدام کرد. به عنوان مثال، برای طبقه‌بندی و تدوین زیست‌شناسی، ابتدا باید منابع زیست‌شناسی طبیعی را شناسایی کرد و سپس اقدام به طبقه‌بندی دانش نمود. این نشان می‌دهد که در هر علمی باید ابتدا به منابع اصلی آن مراجعه کرد و سپس بر اساس آن، ساختار و روابط بین اجزای آن علم را مشخص کرد.
نتیجه‌گیری
از منظر استاد صرامی، جایگاه نیازهای کاربردی در درختواره علوم اسلامی، بسیار اساسی و محوری است. ایشان معتقد است که برای تدوین یک درختواره کارآمد و مؤثر، باید به نیازهای واقعی جامعه و همچنین منابع اصیل اسلامی توجه ویژه‌ای داشت. از نظر ایشان، بدون توجه به این دو عنصر اساسی، نمی‌توان یک نظام علمی منسجم و پاسخگو ایجاد کرد.
بنابراین، طراحان و تدوین‌کنندگان درختواره علوم اسلامی، باید تلاش کنند تا با شناسایی نیازهای جامعه و مراجعه به منابع اصلی، یک درختواره جامع و کارآمد تدوین کنند که بتواند به رفع نیازهای جامعه و پیشرفت علوم اسلامی کمک کند.
___________________________________________________________________
برای مطالعات بیشتر مباحث مشابه میتوانید به پرونده‌های دانش در سایت توسعه و توانمدسازی علوم اسلامی مراجعه کنید.
