مادّۀ 1. عنوان رشته رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
عنوان رشته سطح چهار «کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیه» است.
مادّۀ 2. تعریف رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
سطح چهار آموزشی ـ پژوهشی «کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیه» چهارمین مقطع از تحصیلات حوزوی و یکی از رشتههای حوزه دانشی «کلام، ادیان، فرق و مذاهب» است که در آن طلاب ضمن تسلط بر آراء کلامی امامیّه، توان نقد و ارزیابی آراء مذاهب کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه و همچنین مهارت تدریس و تحقیق و توان ارائه نظریه و پاسخ به نیازهای علمی و تخصّصی در موضوعات مرتبط با این رشته را کسب کرده و پس از دفاع از رساله، دانشنامه سطح چهار در رشته «کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیه» دریافت میکنند.
مادّۀ 3. اهداف رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
1. ایجاد تسلّط بر آراء کلامی و اعتقادی امامیّه و همچنین تسلط بر آراء و اندیشههای معتزله، اشاعره و ماتریدیه در مباحث کلامی؛
2. تقویت توان پژوهش در حدّ تحلیل استدلالی و ارائه نظریه در مباحث کلامی امامیّه و نقد و ارزیابی تحلیلی و استدلالی اندیشههای کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه؛
3. ارتقاء توان پاسخگویی به نیازهای علمی و تخصّصی در مباحث کلامی امامیّه خصوصاً موضوعات اختلافی با فرق کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه؛
4. تأمین پژوهشگر مورد نیاز و زمینهسازی جهت تولید علم و توسعه دانش در مباحث کلامی امامیّه خصوصاً حوزه نقد و ارزیابی آراء کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه؛
5. تأمین استاد مورد نیاز در مباحث کلامی امامیّه، معتزله، اشاعره و ماتریدیه؛
مادّۀ 4. ضرورت رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
1. لزوم بررسی استدلالی و تحلیلی مباحث و مسائل کلامی امامیّه به صورت تطبیقی با حوزه های کلامی اهل سنت خصوصاً ماتریدیه، معتزله و اشاعره به منظور تبیین استدلالی اعتقادات امامیّه و دفاع از مکتب اهلبیتعلیهم السلام
2. مأموریت حوزههای علمیه در تربیت اندیشمند و نظریهپرداز در مسائل کلامی خصوصاً حوزههای کلام تطبیقی جهت تبیین، ترویج و دفاع از عقاید شیعه امامیّه و پاسخ به شبهات؛
3. نیاز جامعه و نظام اسلامی به تبیین، ترویج و اثبات برتری عقاید حقه شیعه در مقایسه با دیگر مذاهب اسلامی
مادّۀ 5. سیاستهای رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
1. اهتمام به ارتقاء فضائل و ملکات اخلاقی ومعنوى طلّاب؛
2. اهتمام به بهرهگیری از سنّتهای کارآمد حوزوی، فناوریها و روشهای نوین و مؤثّر در آموزش و پژوهش؛
3. اهتمام به رویکرد نقادانه و نظریهپردازانه، با طرح دیدگاههای چالشی مرتبط با مباحث کلامی شیعه و نقد آراء کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه؛
4. تأکید بر بهرهگیری از زبان تخصّصی درفعالیتهای آموزشی و پژوهشی؛
5. اهتمام به تأمین نیازهای علمی نظام و جامعه اسلامی در مباحث کلامی امامیّه و نقد رویکردها و آراء کلامی معتزله، اشاعره و ماتریدیه.
مادّۀ 6. نظام آموزشی رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
نظام آموزشی سطح چهار، نیمسالی، درسی – ساعتی و حضوری است. طول دوره با احتساب پایاننامه، حدّاقل 10 و حدّاکثر 12 نیمسال خواهد بود.
مادّۀ 7. شرایط پذیرش رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
1. احراز صلاحیتهای عمومی و اخلاقی بر اساس آییننامههای مصوّب؛
2. دارا بودن مدرک علمی سطح سه از رشته کلام اسلامی.
تبصره: پذیرشِ طلاب دارای مدرک علمی سطح سه در سایر رشتههای حوزه دانشی «کلام، ادیان، فرق و مذاهب» مشروط به گذراندن دروس پیشنیاز، مجاز است.
3. قبولی در سنجش علمی؛
4. احراز تواناییهای لازم در مهارتهای خواندن، درک مطلب و نگارش به زبان عربی از طریق برگزاری آزمون و یا ارائه مدرک معتبر.
مادّۀ 8. عناوین و مشخصات کلّی دروس رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
ردیف | عنوان درس | ساعت |
1 | خارج اصول (دو سال) | 220 |
2 | خارج فقه (دو سال) | 220 |
3 | بررسی اجتهادی آیات و روایات مناسب با مباحث کلامی | 96 |
4 | تحقیق فقهی و اصولی 1و 2 | 64 |
5 | دروس تخصّصی | 592 |
7 | رساله علمی (پایاننامه) | 288 |
جمع ساعت | 1480 |
مادّۀ 9: جدول دروس پیش نیاز رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
ردیف | عنوان | ساعت | اهداف |
1 | کلام اسلامی 1 تا 3 | 96 | تبیین و تحلیل مهمترین مسائل کلامی، مانند اسماء، صفات و افعال الهی، نبوت، امامت و معاد با رویکرد تطبیقی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل بیت علیهمالسلام |
2 | فلسفه اسلامی | 64 | تبیین اصول و قواعد اساسی فلسفه اسلامی تأثیر گذار در کلام اسلامی، مانند: احکام کلی وجود، مواد ثلاث، علّت و معلول و … . |
3 | علل پیدایش و تطور مذاهب کلامی | 32 | شناخت و بررسی علل و بسترهای اجتماعی پیدایش و تطوّر مذاهب مهمّ کلامی شیعه و اهلسنّت موجود و یا مؤثّر در تاریخ |
4 | منابع کلامی و حدیثی فریقین | 32 | معرفی و بررسی تحلیلی منابع و کتب مهمّ کلامی و حدیثی فریقین به صورت مقایسهای |
5 | منابع معرفتی فریقین | 32 | اعتبارسنجی و بررسی مقایسهای منابع معرفتی تشیّع و تسنّن، مانند: قرآن، سنّت، عقل، اجماع، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و قول صحابی و تبیین شرائط و قلمرو هر یک |
جمع ساعت | 256 |
مادّۀ 10: جدول دروس تخصّصی رشته آموزشی- پژوهشی کلام تطبیقی امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مقطع سطح چهار
ردیف | عنوان درس | ساعت | هدف |
1 | روششناسیکلام تطبیقی | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه امامیّه با دیگر مذاهب کلامی اسلامی درباره اقسام روشهای کلامی در مقام استنباط و مقام اثبات، دفاع و نقد |
2 | مبانی معرفتشناختی علم کلام | 32 | تحلیل و بررسی مقایسهای دیدگاه امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره مهمترین مسائل معرفتشناسی مانند: چیستی، انواع، امکان، منابع و ابزار و معیار معرفت و کاربست آنها در علم کلام. |
3 | مبانی انسانشناختی علم کلام | 32 | تحلیل و بررسی مقایسهای دیدگاه امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه دربارۀ مهمترین مسائل انسانشناسی تأثیرگذار در علم کلام مانند: حقیقت نفس و بدن و رابطه آن دو، تجرّد نفس و قوای آن، تعلّق نفس به بدن، بقای نفس و… به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
4 | براهین اثباتوجود خداوند | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای مهمترین ادلّۀ متکلمان امامیّه، معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در خصوص اثبات وجود خداوند مانند: برهان امکان، حدوث و نظم به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
5 | توحید ذاتی و صفاتی | 32 | تحلیل و ارزیابی انتقادی و مقایسهای دیدگاه امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره توحید ذاتی، و مباحث هستی شناختی و معنا شناختی صفات الهی با تأکید بر صفات خبری به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
6 | عدل و حکمت الهی | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء متکلّمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه دربارۀ حقیقت و مبانی(حسن و قبح) عدل و حکمت الهی و رابطۀ آن با مسائلی مانند شرور و تفاوتها به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
7 | توحید افعالی | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حقیقت توحید افعالی و نسبت آن با نظام علّیت و اختیار انسان به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
8 | قضا و قدر | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حقیقت قضا و قدر، و نسبت آن با مباحثی مانند: بدا، اختیار انسان، سعادت و شقاوت به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
9 | توحید عبادی | 32 | تحلیل استدلالی و مقایسهای آراء متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حقیقت و مظاهر توحید عبادی و سازگاری آن با اموری مانند: توسل و شفاعت به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
10 | وحی | 32 | تحلیل استدلالی و ارزیابی مقایسهای آراء و دیدگاههای متقدّمین و معاصرین دربارۀ حقیقت وحی و نسبت آن با الهام، شهود، تجربۀ دینی و رؤیای صادقه به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات |
11 | اعجاز | 16 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء حکماء و متکلّمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه دربارۀ حقیقت و فاعل معجزه و نحوۀ دلالت آن و به همراه مقایسۀ آن با کرامت، اِرهاص و سحر ضمن پاسخ استدلالی با تأکید بر نقد آراء آنها |
12 | علم و عصمتپیامبر و امام | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه متکلّمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره منشأ و گسترۀ علم و عصمت پیامبر صلیاللهعلیهوآله و لزوم و گسترۀ علم و عصمت برای ائمّه علیهمالسلام به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
13 | خاتمیّت | 16 | تحلیل و ارزیابی دیدگاهها درباره فلسفه خاتمیّت و نسبت و رابطه خاتمیّت با امامت به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات معتزله، اشاعره و ماتریدیّه |
14 | حقیقت امامت وراه شناخت امام | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه متکلّمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حقیقت و جایگاه امامت و طرق تعیین و شناخت امام به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
15 | دلائل امامتاهلبیت علیهم السلام | 32 | تبیین و تحلیل استدلالی دیدگاه متکلمان امامیّه درباره دلائل نقلی و عقلی امامت اهلبیت علیهمالسّلام و پاسخ به نقدهای متکلّمان معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در این زمینه |
16 | بررسی ادلّۀخلافت خلفا | 16 | تحلیل استدلالی و نقد دیدگاه متکلّمان معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مورد ادلّۀ خلافت خلفا به همراه پاسخ به شبهات آنها |
17 | مسائل اساسی مهدویّت | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه در مباحث اساسی و اختلافی مهدویت مانند: نَسَب، ولادت، علائم ظهور و غیبت به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
18 | حیات برزخی | 16 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حیات برزخی، ویژگیها و آثار آن |
19 | ضرورت و کیفیّت معاد | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای دیدگاه امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره ضرورت معاد، ابطال تناسخ ، معاد جسمانی و روحانی به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
20 | ثواب و عقاب اخروی | 32 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیّه درباره حقیقت ثواب و عقاب، وعد و وعید، احباط و تکفیر و خلود به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
21 | ایمان و کفر | 16 | تحلیل و ارزیابی مقایسهای آراء متکلمان امامیّه با معتزله، اشاعره و ماتریدیه درباره حقیقت ایمان و کفر و احکام آن به همراه نقد آراء و پاسخ به شبهات آنها |
جمع ساعت | 592 |